Page 208 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAA: ≈‹ √’≈: ≈‹-«ÚË≈È Óß‚Ò, ≈‹Í≈Ò, ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ¡Â∂ Óπæ÷ ÓßÂ∆

(B) ÍzÙ≈√È ⁄Ò≈¿π‰≈ (Running of Administration)- ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á≈ Á±√≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚͱÈ ’ßÓ ≈‹ Á≈ È؇
ÍzÙ≈√È ⁄Ò≈¿π‰≈ ˛Õ ÓßÂ∆ √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡≈ ¡Â∂ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ ÚæÒØ∫ ÓȘ± È∆Â∆¡ª Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹
Á≈ ÍzÙ≈√È ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈ «¬‘ ’ÂÚ ‘πßÁ≈ ‘À «’ ¿π‘ «¬‘ Á∂÷∂ ¡Â∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ω≈¬∂
«’ ≈‹ Á≈ ÍzÙ≈√È √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Èπ√≈ ⁄æÒ «‘≈ ˛Õ ÓßÂ∆¡ª ’ØÒ «¬’ ‹ª «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «ÚÌ≈◊
‘πßÁ∂ ‘È. Á≈ ÍzÙ≈√È √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Èπ√≈ ⁄æÒ «‘≈ ‘ÀÕ ÓßÂ∆¡ª ’ØÒ «¬’ ‹ª «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «ÚÌ≈◊
‘πßÁ∂ ‘È, «‹È∑ª ”Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ’߇ØÒ ‘πßÁ≈ ‘À ¡Â∂ ‘∂’ ÓßÂ∆ ¡≈͉∂ «ÚÌ≈◊/«ÚÌ≈◊ª Á≈ ÍzÙ≈√È ·∆’ „ß◊ È≈Ò
⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
(C) Â≈ÒÓ∂Ò ’ßÓ (Co-ordination Functions)- ’Àϫȇ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ √’≈∆ «ÚÌ≈◊ª Á∂ ’ßÓª «Úæ⁄ Â≈ÒÓ∂Ò
ÌØ√∂ÔØ◊ ω≈¿π‰ Ò¬∆ Ú∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «ÚÌ≈◊ª «Úæ⁄ Â≈ÒÓ∂Ò ÂØ∫∂ «ÏȪ, √’≈ √πÌ≈«Ú’ „ß◊ È≈Ò È‘∆∫
⁄Ò≈¬∆ ‹≈ √’Á∆Õ ’Àϫȇ Á∆ «¬‘ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ‘πßÁ∆ ˛ «’ ¿π‘ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «ÚÌ≈◊ª «Úæ⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∂ ‡’≈¡
¡Â∂ «ÚØ˪ ˘ Á± ’∂Õ √≈∂ ÓßÂ∆ ’Àϫȇ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª ˘ √Ú∆’≈ ’È Á∂ Ò¬∆ Í≈ÏßÁ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ

æ
æ
π
±
(D) «ÈÔπ’Â∆¡ª ’È Á≈ ¡«Ë’≈ (Appointment-making Powers)- ’ϫȇ ≈‹ «Ú⁄ Ó‘ÂÚÍÈ «ÈÔ’Â∆¡ª
À
’Á∆ ˛Õ ¡À‚ÚØ’∂‡ ‹ÈÒ, ≈‹ Á∆ «ÚÙÚ-«Ú«Á¡≈Ò≈ Á∂ ¿πµÍ ’πÒÍÂ∆¡ª ‹ª ÍzØ. ¿πµÍ’πÒÍÂ∆¡ª, ≈‹ ÒØ’ √∂Ú≈
¡≈ÔØ◊ (¡Àµ√. Í∆. ¡Àµ√. √∆.) Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ ¡Â∂ ÓÀ∫Ï, ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «ÈÔÓª ¡Â∂ ÏØ‚ª Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ ¡≈«Á √≈«¡ª
Á∆¡ª «ÈÔπ’Â∆¡ª ≈‹ Á∆ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∆ «√Î≈«Ù ”Â∂ ≈‹Í≈Ò ÚæÒØ∫ ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
(E) ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ ̱«Ó’≈ (Role in Law-Making)- ’≈˘È «ÈÓ≈‰ ’È≈ ≈‹ Á∆ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈
Á≈ ’ßÓ ‘πßÁ≈ ˛ Í ≈‹ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Ú∆ «¬√ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ Ó‘æÂÚͱÈ ¡Â∂ Óπæ÷ ̱«Ó’≈ ¡Á≈ ’Á∆ ˛Õ «¬‘
ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ‘∆ ‘πßÁ∆ ˛ ‹Ø «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á∂ ÍzØ◊≈Ó Á≈ «ÈË≈‰ ’Á∆ ˛Õ «˜¡≈Á≈Â «ÏæÒ, Ò◊Ì◊ IE%
ÓßÂ∆¡ª ÚæÒØ∫ ≈‹ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â∂ ¡Â∂ Í≈√ ’Ú≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È «’™«’ ¿π√ ˘ Ï‘π √ß«÷¡≈ ÓÀ∫Ïª
Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬’ «Èæ‹∆ ÓÀ∫Ï «ÏæÒ ’ØÒ ‘؉ Á∂ ÓΩ’∂ Ï‘π ÿæ‡ ‘πßÁ∂ ‘È, ‹∂’ ¿π√ Á∆ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ
Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í È≈ ‘ØÚ∂Õ ‹ÁØ∫ ≈‹ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ È≈ ⁄æÒ «‘≈ ‘ØÚ∂ Â≈ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ≈‹Í≈Ò
ÂØ∫ ¡≈Á∂Ù ‹≈∆ ’Ú≈ ’∂ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á∆¡ª ¡≈͉∆¡ª ˜±ª ˘ ͱ≈ ’ √’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘∂ ¡≈Á∂Ùª «Úæ⁄
’≈˘È∆ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬È∑ª ˘ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ Ùπ± ‘؉ ”Â∂ ’≈˘È «Úæ⁄ ÏÁ«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ «¬√ Â∑ª «ÚÚ‘≈«’ ¿πÁ∂Ùª Ò¬∆ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ≈‹ Á∆ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈
«ÈÌ≈™Á∆ ˛, «’™«’ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ˘ «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛ «¬√ Ò¬∆ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∆ «¬æ¤≈ ÂØ∫
«ÏȪ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ ’ج∆ Ú∆ ’≈˘È Í≈√ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∂ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ ÓßÂ∆ Ú∆ ≈‹ «ÚË≈È
Í≈«Ò’≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ √◊Ó ¡Â∂ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈ ¡Á≈ ’Á∂
‘ÈÕ ≈‹Í≈Ò ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∆ «√Î≈«Ù ”Â∂ ‘∆ «’√∂ «ÏæÒ ”Â∂ ‘√Â≈÷ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ’≈˘È Á≈ ±Í «ÁßÁ≈
˛Õ √Ë≈‰ ±Í «Úæ⁄ ≈‹Í≈Ò ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∆ √Ò≈‘ ”Â∂ ‘∆ ≈‹ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á∆ ÏÀ·’ ÏπÒ≈™Á≈ ˛, ÏÀ·’
˘ æÁ ’Á≈ ˛ ‹ª ≈‹ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ ˘ Ìß◊ ’Á≈ ˛Õ

(6) «ÚæÂ∆ ’ßÓ (Financial Functions)- ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ≈‹ Á∂ «Úæ ”Â∂ ’߇ØÒ æ÷Á∆ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ’Àϫȇ ‘∆
≈‹ Á∆ «ÚæÂ∆ È∆Â∆ «ÈË≈« ’Á∆ ‘ÀÕ ’Àϫȇ Á∂ «Ú’≈√ Á∆¡ª √≈∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÔØ‹È≈Úª ω≈™Á∆
¡Â∂ Ò≈◊± ’Á∆ ˛Õ «¬‘ ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ ÚæÒØ∫ Í≈√ È∆Â∆¡ª ¡Â∂ Ï‹‡ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Á≈ «ÚæÂ∆ ÍzÏßË ⁄Ò≈™Á∆
˛Õ «ÚæÂ∆ ÓßÂ∆, ‹Ø «’ Ï‹‡ «Â¡≈ ’È ¡Â∂ Í∂Ù ’È Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘πßÁ≈ ˛, ’Àϫȇ Á≈ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ≈ ˛Õ ≈‹ Á∂
«ÚæÂ∆ Óπæ«Á¡ª Á≈ «È͇≈≈ ’Àϫȇ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á∂ ¡Èπ√≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ «Úæ «ÏæÒ ’∂ÚÒ
ÓßÂ∆ ‘∆ Í∂Ù ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ‘∆ ≈‹ Á∂ Ï‹‡ ¡Èπ√≈ ÍzÙ≈√È ⁄Ò≈™Á∆ ˛Õ «√˪’ ±Í «Úæ⁄ ≈‹ Á∂
«Úæ ”Â∂ ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ Á≈ ’߇ØÒ ‘πßÁ≈ ˛, «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ‘∆ ≈‹ Á∂ «Úæ ”Â∂ ’߇ØÒ ’Á∆ ˛Õ

ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ¡Â∂ ≈‹Í≈Ò : √ÏßË
(The Council of Ministers and the Governor: Relation)

’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ ÍæËª ”Â∂ √ß√Á∆ Íz‰≈Ò∆ ¡Í‰≈¿π‰ ’≈È «¬’ ≈‹ Á∂ ≈‹Í≈Ò ¡Â∂ ≈‹ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ «Úæ⁄
√ÏßË ¿π√∂ Â∑ª ‘∆ ‘πßÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫ Ì≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡Â∂ √ßÿ∆ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ «Úæ⁄ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹Í≈Ò Ú∆ ≈‹
Á≈ È≈Ó≈Â Á≈ ’≈‹Í≈«Ò’≈ Óπ÷∆¡≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ’ØÒ Ú∆ È≈Ó≈Â Á∂ ’Ó⁄≈∆ ¡«Ë’≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Á±√∂

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 201