Page 244 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñF: «√æ«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈

ÁÒ «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ «ÚÒÔ Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª «Úæ⁄ ’ج∆ ‘Ø∫Á È؇
È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «⁄æÂ «Úæ⁄ ‘Ó∂Ù≈ ¡√ÍæÙ‡ ω∆ «‘ßÁ∆ ˛Õ
«¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª «Úæ⁄ Â∂˜ ◊π‡ÏßÁ∆ Á∆ √«ÊÂ∆ ω∆ «‘ßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ◊πæ‡ √æÂ≈ ¡Â∂ √ß◊·È «Úæ⁄
¡≈͉≈ Ú⁄√Ú √Ê≈«Í ’È Á∂ Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ ÔÂÈÙ∆Ò «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ Ù≈√’ ÁÒ ¡Â∂ ‘Ø ÁÒª «Úæ⁄ ◊πæ‡ÏßÁ∆
◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆Â∆ Á≈ Ù≈Í Ï‰∆ ‘ج∆ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ ÿث٠«√˪ª ¡Â∂
«ÚÚ‘≈ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ ¡Í‰≈¬∆ ◊¬∆ ∆Â∆-È∆Â∆ «Úæ⁄ Ì≈∆ ¡ßÂ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‹ÈÂ≈
«Úæ⁄ ¡≈͉≈ «ÚÙÚ≈√ ◊Ú≈™Á∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÁÒ∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ Íz√ß◊ «Úæ⁄ √«ÊÂ∆ Ò◊≈Â≈ «Ú¥Â∆ Á∂ ÚæÒ ‘∆
ÚæËÁ∆ ‘∆ ˛Õ
G. ¡◊Ú≈¬∆ Á∆ ’ÊÈ∆ ¡Â∂ ’È∆ «Úæ⁄ Ì≈∆ Ì∂Á- ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Á∂ È∂Â≈ Ú◊ ¡Â∂ ¡◊Ú≈¬∆ Á≈ “«‰≈ÂÓ’
Íæ÷” ¡◊Ú≈¬∆ Á∆ ’ÊÈ∆ ¡Â∂ ’È∆ Á∂ «Úæ⁄ Ú«Ë¡≈ ¡ßÂ ˛Õ «‹Ú∂∫ ¡◊Ú≈∫ «‹ßÈ∂ ¿π⁄∂ ÍæË È≈Ò √Ó≈‹Ú≈Á Á∆
◊æÒ ’Á≈ ˛, «ÚÚ‘≈ Á∂ ¡Ë∆È ¿π∫È∂ ‘∆ ÍzÏÒ ±Í «Úæ⁄ ͱߋ∆Ú≈Á Á≈ Íæ÷ ◊z«‘‰ ’Á≈ ˛Õ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’
«¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ √πË≈ ’≈˘È ¡Â∂ √Ë≈‰ ‹ÈÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √πË≈ Á∂ ‘Ø √≈∂ ÔÂÈ ’≈◊˜ ”Â∂ ‘∆ «‘ ◊¬∂
‘È ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ¡Ó∆ ¡Â∂ ◊∆Ï Á≈ Ì∂Á ÿæ‡ ‘؉ Á∆ Ï‹≈¬∂ Ú«Ë¡≈ ˛Õ
H. ¡ßÁØÒÈ Á∆ ≈‹È∆Â∆-◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ Á∂Ùª «Úæ⁄ “¡ßÁØÒȪ Á∆ ≈‹È∆Â∆” Á≈ Ú∆ ¡≈͉≈ ÍzzÌ≈Ú «‘≈ ˛ «¬√
Á∂ ¡Ë∆È ‘ÛÂ≈Ò, ÍzÁÙÈ, Ìπæ÷ ‘ÛÂ≈Ò, ÏßÁ, «ÿ≈˙ ¡Â∂ ËÈ≈ ¡≈«Á ˘ √’≈ª ”Â∂ ÁÏ≈¡ Í≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆
¡Í‰≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛Õ Ì≈ Ú◊∂ √ßÿ≈ÂÓ’ «ÚÚ√Ê≈ Ú≈Ò∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ ª ’¬∆ Ú≈ ≈‹ √’≈ª Ú∆ ’∂∫Á
√’≈ ”Â∂ ÁÏ≈¡ Í≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ «¬È∑ª Á≈ ¡≈ÔØ‹È ’Á∆¡ª ‘ÈÕ √πÌ≈«Ú’ Â∆«’¡ª È≈Ò ¡ßÁØÒÈ Á∆ ≈‹È∆Â∆
˘ ’߇ØÒ ’È≈ ◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆Â∆ Á≈ «¬’ Óπæ÷ ÍzÙÈ ˛, «’™«’ «¬√ Íz«ÚÂ∆ È≈Ò «¬È∑ª Á∂Ùª
Á∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ «Úæ⁄ «ÈÙ«⁄ ±Í È≈Ò π’≈Ú‡ Í‘πß⁄Á∆ ˛Õ
I. ◊À Í≈Ù⁄≈ÂÔ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ¡Â∂ ËÈ Á∆ ÚËÁ∆ ‘ج∆ Ù’Â∆- «˜¡≈ÁÂ ◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ
Á∂Ùª «Úæ⁄ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ¡≈͉∂ √≈∂ ±Íª «Úæ⁄ «¬È∑ª Á∂Ùª Á≈ Ï∂ÙÓ∆ Á∂ È≈Ò «Ù’≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄
«ÌzÙ‡ ≈‹È∆«Â’ª, ¿πµ⁄ ÍzÙ≈√’ Ú◊ ¡Â∂ Úæ‚∂ ÚÍ≈∆¡ª Á≈ «¬’ «ÂzÌπæ‹ Ï‰ «◊¡≈ ˛ ‹Ø «ÌzÙ‡ Â∆«’¡ª ˘
¡Í‰≈™Á∂ ‘ج∂ ¡≈͉∂ ÓÂÒϪ «Úæ⁄ «ÒÍ «‘ßÁ≈ ˛ ¡Â∂ Á∂Ù Á∆ Íz◊Â∆ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ Í‘πß⁄≈™Á≈ ˛Õ ÷∂Á‹È’
Âæ «¬‘ ˛ «’ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ «ÌzÙ‡ ≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ ÍzÙ≈√È Á∂ √≈∂ ÍæËª ”Â∂ ‘À ¡Â∂ ¿π√ È∂ «¬’ Âæ Á∆ √«ÊÂ∆
˘ Íz≈Í ’ «Ò¡≈ ˛Õ
A@. ≈‹È∆Â∆ Á≈ ¡Í≈Ë∆’È-«˜¡≈Á≈Â ◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆Â∆ Á≈ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Áπæ÷ ¡Â∂
˛≈È∆ Ú≈Ò≈ Âæ ˛-≈‹È∆Â∆ Á≈ ¡Í≈Ë∆’ÈÕ «˜¡≈Á≈Â ≈‹ª «Úæ⁄ ÿæ‡ ‹ª «˜¡≈Á≈ ±Í «Úæ⁄ ≈‹È∆Â∆ Á≈
¡Í≈Ë∆’È ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «Ú¥Â∆ √Ó∂∫ Á∂ È≈Ò ÚæËÁ∆ ‘∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ ÙπÏ» «Úæ⁄ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ª
È∂ ⁄؉ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈ Íz≈Í ’È ¡Â∂ ‘Ø ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ¡Í≈Ë∆¡ª È≈Ò ÓÁÁ
ÒÀ‰≈ Ùπ± ’∆Â≈Õ ’≈ÒªÂ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ª Á∆ ÓÁÁ ’È Ú≈Ò∂ «¬‘ ¡Í≈Ë∆ Âæ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡≈͉∆
¡«‘Ó∆¡Â √Ófi‰ Òæ◊∂ ¡Â∂ ¿π‘ ÷πÁ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ’πæÁ ͬ∂Õ ¡æ‹ √«ÊÂ∆ «¬‘ ˛ «’ «˜¡≈Á≈Â ◊À-Í≈Ù⁄≈ÂÔ
Á∂Ùª Á∆ «ÚË≈«¬’ª ¡Â∂ ’≈‹Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ Ú∆ ¡Í≈Ë∆ Âæª È∂ ÍzÚ∂Ù Íz≈Í ’ «Ò¡≈ ˛Õ ¡æÂÚ≈Á∆ ¡≈͉∆¡ª
Óß◊ª ˘ ͱ≈ ’Ú≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ √’≈ª ˘ fiπ’≈¿π‰ «Úæ⁄ √ÎÒ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ª Á≈ ‹ÈÂ≈ È≈Ò ’ج∆
Â≈ÒÓ∂Ò È‘∆∫ «‘ «◊¡≈ ˛Õ
AA. √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Íz«’«¡≈Úª Á≈ «ÓÙ« ±Í-«˜¡≈Á≈ ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ «¬’ «ÓÙ«Â
√Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Íz«’«¡≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄Ø∫ «˜¡≈Á≈Â Á∂Ù «Íø‚ ÍzË≈È ‘È,
‹ÈÂ≈ «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ Á≈ ÍzÂ∆Ù ÿæ‡ ˛, ¡≈«Ê’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ÍzÂ∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈ÓÁÈ ÿæ‡ ˛, «È¿±ÈÂÓ ˜±∆
√π«ÚË≈Úª Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄Ø∫ «‹È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ Á∂÷∆ ‹ªÁ∆ ˛, ¿π‘ Ï‘π ‘ΩÒ∆
˛Õ ¡≈Ëπ«È’∆’È ÂØ∫ ¡≈¬∂ Í«ÚÂȪ È≈Ò √Ó≈‹ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄ ‰≈¡ Ú«Ë¡≈ ˛Õ «Íø‚ ¡Â∂
Ù«‘ «Úæ⁄ ¡ßÂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ‹∆ÚÈ ÍæË Á≈ ¡ßÂ ¡≈√≈È∆ È≈Ò Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¿πÁÔØ◊∆’È Á∆ ◊Â∆
‘ΩÒ∆ ‘؉ Á∂ ’≈È ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Á∆ Íz«’«¡≈ Ú∆ Ï‘π Ó≈Û∆ ˛Õ «¬È∑ª Á∂√≈ Á∆ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ ÍzÙ≈√«È’
√ß√Ê≈Úª «Úæ⁄ ÍzßÍ≈Ú≈Á ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á∂ «√˪ª Á≈ «ÓÙ‰ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 237