Page 245 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ AB. ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ Á∆ Íz«’«¡≈ Á≈ ’∂∫Á∆’È-«˜¡≈Á≈Â ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ Á∆ Íz«’«¡≈ Á≈
’∂∫Á∆’È Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ Ì≈Ù≈, ‹≈Â∆, ËÓ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á∆¡ª «Ú«ÌßÈÂ≈Úª Á∂ ’≈È
÷∂Â∆Ú≈Á Á∆ √ß’∆‰ Ì≈ÚÈ≈ ÍzÏÒ ˛ ¡Â∂ «Ú«ÌßÈ «¬’≈¬∆¡ª √ßÿ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ‘؉ ‹ª «˜¡≈Á≈ √Ú≈«¬ÂÂ≈ Á∆
Óß◊ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ Ì≈ ¡Â∂ ÙÃ∆Òø’≈ Ú◊∂ ¡È∂’ª Á∂Ù «¬√ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ Á∆
æ«÷¡≈ ’È Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ √’≈ª È∂ ¡≈͉≈ ’ø‡ØÒ ‘Ø ÚË∂∂ √÷ ’È Á≈ ÔÂÈ
’∆Â≈ ˛, «‹√ È≈Ò ’∂∫Á∆’È Á∆ ÍëÚÂ∆ ÚË∆ ˛Õ
AC. Íæ¤Ó∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ √ÍæÙ‡ ÍÃÌ≈Ú- «˜¡≈Á≈Â ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª
”Â∂ Íæ¤Ó∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ √ÍæÙ‡ ÍÃÌ≈Ú «ÁzÙ‡∆◊Ø⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª È∂ Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Á∂ Ï≈Ï
‘∆ √ø√Á∆ ÍÉ≈Ò∆, √πÂøÂ ⁄؉ ÍÉ≈Ò∆, √πÂøÂ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ ¡≈«Á Á≈ ◊·È ’∆Â≈ ˛Õ ¬∂Ù∆¡≈ ¡Â∂ ¡Î∆’≈
Á∂ «˜¡≈Á≈Â Á∂Ùª È∂ «Ïë‡Ù ≈‹È∆«Â’ ÍæÁÂ∆ Á≈ ¡Èπ’‰ ’∆Â≈ ˛Õ Ì≈ ¡Â∂ ÓÒ∂Ù∆¡≈ Ú◊∂ Á∂Ùª «Úæ⁄
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Úª◊ ‘∆ ’øÓ ’ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
AD. ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ËÓ Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È √Ê≈È- ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ËÓ
Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È √Ê≈È ˛ ¡Â∂ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ ËÓ Á≈ ÍÃÔØ◊ ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ùª Ò¬∆ ÷πæÒ∑ ’∂ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª
Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ËÓ Á≈ ÍÃÔØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò «¬È∑ª Á∂Ùª
«Úæ⁄ √øÍÃÁ≈«¬’Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ Ë≈«Ó’ ◊π懪 «Úæ⁄ ‰≈¡ Ú«Ë¡≈ ˛Õ ¡È∂’ª
◊À Á∂Ùª È∂ “ËÓ-«ÈÍæ÷Â≈” ‹ª “ÍøÊ-«ÈÍæ÷Â≈” ˘ ¡≈͉≈ ¡≈ÁÙ ¡ÀÒ≈«È¡≈ ˛ Í √‘∆ ¡Â∂ √øÍ»È ¡ʪ
«Úæ⁄ «¬’ ËÓ-«ÈÍæ÷ ≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ «¬’ ËÓ-«ÈÍæ÷ √Ó≈‹ ‘∆ «Úæ⁄ √øÌÚ ˛Õ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «¬‘ √«ÊÂ∆
«¬È∑ª ◊À Á∂Ùª ÂØ∫ Ï‘π Á» ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ËÓ-«ÈÍæ÷ ≈‹ Á∆ √«ÊÂ∆ ¡æË∂-¡Ë»∂ ¡ʪ «Úæ⁄ ‘∆ ˛Õ
AE. ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ √Óæ«√¡≈- ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ Íë’«¡≈ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∆ ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ È≈Ò
‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛Õ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ Íë’«¡≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‘∆ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ≈‹È∆«Â’ «Ú’≈√ ˘ √Ó«fi¡≈ ‹≈
√’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∂ Ì≈Ú≈ÂÓ’ Âæª Á∆ ‹Á ¡√ƒ ÷Ø‹ ’Á∂ ‘ª ª √≈‚≈ «Ë¡≈È «¬È∑ª ‹≈Â∆, Ì≈Ù≈,
Ë≈«Ó’, ÷∂Â ”Â∂ ¡Ë≈« “ÍÃøÍ≈◊ «ÈÙ·≈Úª” ÚæÒ ‹ªÁ≈ ˛, ‹Ø √ø’∆È ÷∂ÂÚ≈Á ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÁøÁ∆ ˛Õ
«˜¡≈Á≈Â ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷
‹≈Â∆¡ª, ËÓª, Ì≈Ù≈Úª ¡Â∂ √ø√«¥Â∆¡ª Á∂ ÒØ’ «ÈÚ≈√ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈∂ Ú◊ ≈Ù‡∆ «‘æª Á∆ ÂπÒÈ≈
«Úæ⁄ ¡≈͉∂ Ú◊ Á∂ «‘æª ˘ Í«‘Òª ¡Â∂ √Ú¿πµ⁄ ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ≈Ù‡∆ «‘æª ¡Â∂ Ú◊∆
«‘æª «Úæ⁄ Â≈ÒÓ∂Ò ’È≈ ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª Ú◊ª È≈Ò «ÈøÂ ÚË∂∂ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ú≈«¬ÂÂ≈ Á∆ Óø◊
’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ‹Ø ≈Ù‡ Á∆ ¬∂’Â≈ Ò¬∆ ÿ≈Â’ ω ‹ªÁ∆ ˛Õ Ì≈ Á∂ È≈◊≈˙∫ ¡Â∂ ÏÑÓ≈ Á∂ Í‘≈Û∆ ’Ï∆«Ò¡ª
Á∂ «ÚπæË «¬√ Á∂ ¡È∂’ª ¿πÁ≈‘‰ ‘ÈÕ
«¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ Ì≈Ù≈ Á∆ √Óæ«√¡≈ È∂ Ú∆ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ˘ ’Û∆ ¸‰ΩÂ∆ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ˛Õ Ì≈Â, ÏÑÓ≈,
ÙÃ∆Òø’≈, ÓÒ∂Ù∆¡≈ ¡≈«Á Á∂Ùª ˘ «¬√ √Óæ«√¡≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ ËÓª Á∂ ÒØ’ª «Ú⁄’≈ ÍÀÁ≈
‘ج∂ ‰≈¡ È∂ Ú∆ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∆ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ˛Õ Ê≈¬∆ÒÀ∫‚, Ì≈Â,
«¬ø‚ØÈ∂Ù∆¡≈, «ÎÒ∆«Í≥√ ˘ Ú∆ Ì≈Ù≈, ‹≈ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ◊π懪 «Úæ⁄ √øÿÙ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ «‘≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫
√ÍæÙ‡ ˛ «’ «˜¡≈Á≈Â ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ’≈È ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈
¡«‘√≈√ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
AF. ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√È Á∂ Á«Ó¡≈È √‘∆ Â≈ÒÓ∂Ò Á≈ ¡«‘√≈√- «˜¡≈Á≈Â ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ Ù≈√’ ¡Â∂
‹ÈÂ≈ Á«Ó¡≈È ¿π«⁄ Â≈ÒÓ∂Ò Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ «¬È∑ª Á∂Ùª «Úæ⁄ Ù≈√’ Ú◊ Íæ¤Ó∆ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò ÍÃÌ≈«ÚÂ
˛ ¡Â∂ Ù«‘∆ ÷∂Â Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á≈ ˛, ‹Á «’ √Ë≈‰ ‹ÈÂ≈ Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉ ÍÃøÍ≈◊ ˛ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈Â
‹ÈÂ≈ «Í≥‚ª «Úæ⁄ «‘øÁ∆ ˛Õ «¬√ È≈Ò Ù≈√’ Ú◊ ¡Â∂ ÍÃÙ≈√’ Ú◊ ‹ÈÂ≈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ¡Â∂ «¬æ¤≈Úª
Â∂ ¿πÓ∆Áª ˘ ÌÒ∆̪ √Ófi‰ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊ «‘øÁ≈ ˛, ‹Á «’ ¿π‘ ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ’øÓ ’È Á≈ Á≈¡Ú≈
’Á≈ ˛Õ «¬È∑ª √≈∂ ’≈Ȫ È≈Ò ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√’ Ú◊ «Úæ⁄ ¿π«⁄ Â≈ÒÓ∂Ò Á≈ ¡«‘√≈√ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛
¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á«Ó¡≈È ÷≈¬∆ ω∆ «‘øÁ∆ ˛, ‹Á «’ ¡æ‹ ’πfi ◊À-Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√’ Á«Ó¡≈È
«¬‘ ÷≈¬∆ ÿæ‡ ‘πøÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛ ¡Â∂ Ì≈ Â∂ ÙÃ∆Òø’≈ Ú◊∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ Ù≈√’ Ú◊ Í∂∫‚» ÷∂Âª Á∂ È≈Ò ◊«‘≈
√ÏøË √Ê≈«Í ’È Á≈ ÔÂÈ ’ ‘∂ ‘È Í «¬È∑ª «˜¡≈Á≈Â Á∂Ùª «Úæ⁄ ¡‹∂ Ú∆ Ù≈√’ ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄
¿π«⁄ Â≈ÒÓ∂Ò Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ

238 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY