Page 251 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ «Âz√«ÂzÔ „ª⁄≈- ¡Ë∆«ÈÔÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Í≥⁄≈«¬Â∆ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «Âz√«ÂzÔ „ª⁄∂ ˘ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬‘ «ÂøÈ ÍæË ‘È : ◊Ã≈Ó Á∂ ÍæË ”Â∂ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â, «Ú’≈√ ÷ø‚ ‹ª ÓæËÚÂ∆ ÍæË ”Â∂ ÷∂Â∆ Í≥⁄≈«¬Â, «˜Ò∑≈
ÍæË ”Â∂ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬ÂÕ

◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â
◊Ã≈Ó √Ì≈ Á∆ ÏÀ·’ ª √Ë≈‰ √≈Ò «Úæ⁄ ÁØ Ú≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ◊Ã≈Ó Á∂ ؘ≈È≈ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª ˜»ª ˘ Í»≈
’È Ò¬∆ «¬’ ’≈‹’≈‰∆ Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬’ ’≈‹’≈‰∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘
“◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â” ¡≈÷Á∂ ‘ÈÕ
◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á≈ ◊·È (⁄È≈)- ‘∂’ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â «Úæ⁄ «¬’ ÍÃË≈È ¡Â∂ I ÂØ∫ ÒÀ ’∂ AE Âæ’ ÓÀ∫Ï ‘؉◊∂Õ ÓÀ∫Ïª
Á∆ √ø«÷¡≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛ :
◊Ã≈Ó Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ «¬’ ‘˜≈ ‘؉ ”Â∂ I ÓÀ∫Ï, «¬’ ‘˜≈ ÂØ∫ ÚË∂∂ Í ÁØ ‘˜≈ ÂØ∫ ÿæ‡ ‘؉ ”Â∂ AA ÓÀ∫Ï, ÁØ
‘˜≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Í «ÂøÈ ‘˜≈ ÂØ∫ ÿæ‡ ‘؉ ”Â∂ AC ÓÀ∫Ï, «ÂøÈ ‘˜≈ ÂØ∫ ÿæ‡ ‘؉ ª AE ÓÀ∫ÏÕ

√≈ÚË≈È∆ ‘∂’ ◊Ã≈Ó ˘ ™È∂ ‘∆ «ÈÚ≈⁄È ÷∂Âª (Ú≈‚ª) «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ‹≈Ú∂◊≈, «‹øÈ∂ ÓÀ∫Ï
«ÈÚ≈«⁄ ‘؉∂ ‘ÈÕ

«¬È∑ª ÓÀ∫Ïª ˘ √Ïø«Ë «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â Á∂ √≈∂ Ú؇ª ÚæÒØ∫ √Ë≈‰ Ï‘πÓ Á∆ ÍæÁÂ∆ È≈Ò ÍÃÂæ÷ «ÈÚ≈⁄È Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ «ÈÚ≈«⁄ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Ò¬∆ ÔØ◊Â≈- AIIH ¬∆. Âæ’ √«ÊÂ∆ «¬‘ √∆ «’ ¡«‹‘≈ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â
Á≈ ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈⁄È ‘Ø √’Á≈ √∆ ‹Ø «ÚË≈È √Ì≈ Á≈ ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈«⁄ ‘؉ Á∆ ÔØ◊Â≈ æ÷Á≈ ˛ Í ‘π‰ «È∆÷‰
«Ú¡’Â∆ ¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù «Úæ⁄ Í≥⁄≈«¬Â ⁄؉ª È‘ƒ ÒÛ √’‰◊∂Õ ÔØ◊Â≈ Á∂ ÍÃ√ø◊ «Úæ⁄ «¬’ ‘Ø ¡øÂ «¬‘ ˛ «’
≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Ò¬∆ BE √≈Ò Á∆ ¿πÓ ÍÃ≈Í ‘؉≈ ˜»∆ ˛ Í ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Ò¬∆
’∂ÚÒ BA √≈Ò Á∆ ¿πÓ ÍÃ≈Í ‘؉≈ ‘∆ ˜»∆ ˛Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ «¬‘ Ú∆ ˜»∆ ˛ «’ ¿π‘ «’√∂ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â
‹ª «È¡≈ Í≥⁄≈«¬Â Á≈ ÚÀ«Ȓ √∂Ú’ È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π‘ «’√∂ √Ê≈È’ ¡«Ë’≈∆ Á∂ ¡Ë∆È Ò≈Ì Á≈ ¡‘πÁ≈ Ë≈È
È≈ ’Á≈ ‘ØÚ∂Õ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ÙÃ∂‰∆¡ª Á∂ «Ú¡’Â∆ Ú∆ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á∂ ÍÃË≈È ‹ª ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈«⁄ ‘؉ Á∂ ¡ÔØ◊
‘؉◊∂- (i) √ø√Á ‹ª ≈‹ «ÚË≈È Óø‚Ò Á∂ ÓÀ∫Ï, (ii) «’√∂ ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â (÷∂Â∆ √«ÓÂ∆) Á≈ ÍÃÓπæ÷ ‹ª ¿πµÍ ÍÃÓπæ÷,
(iii) «’√∂ «˜Ò∑≈ Íø⁄≈«¬Â Á≈ ÍÃË≈È ‹ª ¿πµÍ ÍÃË≈È, (iv) «’√∂ √’≈∆ √«ÓÂ∆ ‹ª ÍÃË≈È ‹ª ¿πµÍ ÍÃË≈È, «¬√ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ «¬æ’Ø Ú≈ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á≈ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ «È¡≈ Í≥⁄≈«¬Â Á≈ Í≥⁄ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ
◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á≈ ÍÃË≈È ◊Ã≈Ó Á∂ √≈∂ Ú؇ª ÚæÒØ∫ ÍÃÂæ÷ »Í «Úæ⁄ ¸«‰¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
≈÷Úª’È- ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Âª «Úæ⁄ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª, ¡Èπ√»«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª, ‘Ø Íæ¤Û∂ Ú◊ª ¡Â∂ Ó«‘Ò≈Úª
Ò¬∆ √Ê≈È √πæ«÷¡Â ‘؉◊∂Õ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‹È‹≈Â∆¡ª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â √Ê≈Ȫ Á∆ √ø«÷¡≈, ◊Ã≈Ó
Í≥⁄≈«¬Â Á∆ √≈∆ ‹È√ø«÷¡≈ «Úæ⁄ «¬È∑ª ‹≈Â∆¡ª Á∂ ¡ÈπÍ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÈÙ«⁄ ‘ØÚ∂◊∆Õ ‘Ø Íæ¤Û∂ Ú◊ª
Ò¬∆ √πæ«÷¡Â ¡‘π«Á¡ª Á∆ √ø«÷¡≈ Ú∆, ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â ÷∂Â Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ «Úæ⁄ «¬È∑ª Ú◊ª Á∆ ‹È√ø«÷¡≈
Á∂ ¡ÈπÍ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÈÙ«⁄ ‘ØÚ∂◊∆, ÍÃÂ∆ÏøÁ «¬‘ ˛ «’ «’√∂ Ú∆ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â «Úæ⁄ Íæ¤Û∂ Ú◊ª Ò¬∆
≈÷Úª’È BG ÍÃÂ∆Ù ÂØ∫ ÚË∂∂ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á∂ ’πæÒ ¡‘π«Á¡ª «Úæ⁄Ø∫ «¬’ «Â‘≈¬∆
¡‘πÁ∂ Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â ‘؉◊∂Õ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª, ‹È‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‘Ø Íæ¤Û∂ Ú◊ª Ò¬∆ ‹Ø √πæ«÷¡Â
¡‘πÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ú∆ ÿæ‡Ø-ÿæ‡ «¬’ «Â‘≈¬∆ ¡‘πÁ∂ «¬È∑ª ‹≈Â∆¡ª Á∆¡ª Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â ‘؉◊∂Õ
Ù«‘∆ ¡Â∂ Í∂∫‚» ÷∂Â Á∂ √≈∂ √Ê≈È’ Ù≈√È √ø√Ê≈Úª Á∂ «ÈÚ≈«⁄ √Ê≈Ȫ «Úæ⁄ ÿæ‡Ø-ÿæ‡ CC ÍÃÂ∆Ù √Ê≈È
Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â ‘؉◊∂Õ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ‘∂’ √ø√Ê≈ «Úæ⁄ ‹≈Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √πæ«÷¡Â ¡‘π«Á¡ª Á∆ ‹Ø
√ø«÷¡≈ ‘ØÚ∂◊∆, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ ÿæ‡Ø-ÿæ‡ «¬’ «Â‘≈¬∆ √Ê≈È ¡Â∂ ¡‘πÁ∂ ¿πÈ∑ª ‹≈Â∆¡ª Á∆¡ª Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â
‘؉◊∂Õ

244 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY