Page 282 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñG: ËÓ

ʪ ’¬∆ Ó≈È«√’ Ø◊ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Óæ«√¡≈Úª «Úæ⁄ Ú∆ Ú≈Ë≈ ’Á≈ ˛Õ”” È؇
ËÓ ‘∂· «Ò÷∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ‘≈È∆’≈’ Ú∆ ‘À :
A. ËÓ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ ¡Î∆Ó ˛-Ó≈’√ ËÓ ˘ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ ¡Î∆Ó ÓßÈÁ∂ ‘È, «¬’ ¡«Ë¡≈«Ӓ Ù≈Ï ÓßÈÁ∂
‘È «‹√ Á≈ ÍzÔØ◊ ͱߋ∆ÍÂ∆ ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆ ˘ √πË≈‰ Á∂ Ò¬∆ ¥ªÂ∆ ’ ‘∂ Ó˜Á±ª Á∂ Ò¬∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª
˘ ËÓ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ÓÁ‘ØÙ ¡Â∂ Ï∂‘ØÙ ’Á∂ ‘È, «Óæ·∆ È∆∫Á «Úæ⁄ √πÒ≈™Á∂ ‘È «‹√ È≈Ò «’ ¿π‘ ¥ªÂ∆ È≈ ’
√’‰Õ Ó≈’√ Á∂ ¡Èπ√≈ ËÓ «¬’ «Ú¡Ê Á∆ Ú√± ˛, ÓÈπæ÷ Á∆ Íz◊Â∆ «Úæ⁄ ØÛ≈ ˛Õ ¬∆ÙÚ, Í≈Í-ÍπßÈ,
√Ú◊-È’, «’√ÓÂ, ’Ó-ÎÒ, ÍπÈ‹ÈÓ ¡≈«Á ËÓ È≈Ò √Ïß«Ë Ë≈È≈Ú≈ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ √ß√≈«’
’Ù¡ª Á∂ ÍzÂ∆ ¿πÁ≈√∆È Ï‰≈ «ÁßÁ∆¡ª ‘È, ËÓ ÂØ∫ Íz∂« «Ú¡’Â∆ √«ÊÂ∆ ˘ √Ì ’πfi ¬∆ÙÚ Á∆ Ó˜∆ √Ófi
’∂ √Ú∆’≈ ’ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ËÓ «Ú¡’Â∆ ˘ Íz◊Â∆ Á∆ Íz∂‰≈ È‘∆∫ «ÁßÁ≈Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂
⁄æ’ ˘ Ø’Á≈ ‘ÀÕ
B. ËÓ √Ó≈«‹’ Íz◊Â∆ «Úæ⁄ π’≈Ú‡-ËÓ Á∆ Íz«’Â∆ ±Û∆Ú≈Á∆ ˛Õ ËÓ ¡æ‹ Âæ’ ¡≈͉∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ ‘˜≈ª
√≈Ò Íπ≈‰∆¡ª Ó≈ÈÂ≈Úª, ’Ó’ª‚ª ¡Â∂ «ÚË∆-«ÚË≈Ȫ «Úæ⁄ Ïæfi∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ÏÁÒÁ∆¡ª ‘ج∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª
È≈Ò ËÓ Á∆ ¡≈⁄≈-√«‘øÂ≈ «Úæ⁄ ’ج∆ ÷≈√ Í«ÚÂÈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ È≈Ò ÈÚ∆¡ª «Ú⁄≈Ë≈≈Úª
¡Â∂ «√˪ª Á≈ Ú∆ «ÚØË∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ËÓ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡æ◊∂ ÚæÒ È‘∆∫, √◊Ø∫ «Íæ¤∂ ÚæÒ Ë’∂ÒÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆
ª √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡æ‹ Âæ’ Ú∆ ’‘∆ ’π∆Â∆¡ª «‹™ Á∆¡ª «Â™ Ù≈«ÓÒ ‘È «’™«’ ËÓ Á≈ ÚÁ‘√ ¿πÈ∑ª ˘
Íz≈Í ˛Õ
C. √Ó≈«‹’ √Óæ«√¡≈Úª «Úæ⁄ Ú≈Ë≈- ËÓ Ú√±-√«ÊÂ∆ ω≈¬∂ æ÷‰ Á≈ √ßÍ’ ‘ÀÕ «‹‘Ø «‹‘∆ √«ÊÂ∆ ¿π√∂ Â∑ª
‘∆ ω∆ ‘∂, ËÓ «¬√ ◊æÒ Á≈ ‘Ó∂Ù≈ √ÓÊÈ ’Á≈ ˛Õ Ú√±-√«ÊÂ∆ ω≈¬∂ æ÷‰ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ Ò≈ÌÁ≈«¬’
˛ ‹ª ‘≈È∆’≈’, «¬√ ◊æÒ È≈Ò ËÓ Á≈ ’ج∆ √ÏßË È‘∆∫ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ËÓ Á∂ ·∂’∂Á≈ª, ͪ«‚¡ª, Íπ‹≈∆¡ª
¡≈«Á È∂ ËÓ Á∆ ¡≈Û∑ «Úæ⁄ ’¬∆ ’π∆Â∆¡ª ˘ √πæ«÷¡≈ ÍzÁ≈È ’∆Â∆Õ Ïz≈‘Ó‰ª È∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘
√Ã∂Ù‡ ÿث٠’’∂ ‘Ø Ú‰≈ Á≈ ÙØÙ‰ ’∆Â≈Õ ‹Á «’ Ï≈Ò-«Ú¡≈‘, Á‘∂‹-ÍzÊ≈, «ÚËÚ≈ ÍπÈ «Ú¡≈‘ «ÈÙ∂Ë,
¡≈«Á √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘æÒ √ÏßË∆ √’≈ È∂ ’¬∆ ’≈˘È ω≈¬∂ Í ¡ßË-«ÚÙÚ≈√∆ ÒØ’ Ë≈«Ó’ «ÈÔÓª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
√’≈∆ ’≈˘Èª Á∆ ¿π¶ÿ‰≈ ’È≈ «˜¡≈Á≈ ·∆’ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ

D. ‰≈¡, Ì∂ÁÌ≈Ú ¡Â∂ √ßÿ√ Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈- ‘∂’ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆ ¡≈͉∂ ËÓ ˘ ‘Ø ËÓª ÂØ∫ √Ã∂Ù‡ √ÓfiÁ∂
‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Úæ÷-Úæ÷ ËÓª Á∂ ÒØ’ «¬’-Á±√∂ ˘ ‘∆‰ √ÓfiÁ∂ ‘È ¡Â∂ ËÓ Á∂ ’≈È ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¡≈Í√ «Úæ⁄
◊«‘∆ ÷≈¬∆ ω ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π‘ Ë≈«Ó’ ÷≈¬∆ √Ó≈«‹’ ¬∂’Â≈ ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’Á∆ ˛Õ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ Úæ÷-Úæ÷ √ßÍzÁ≈«¬’
Áß◊∂ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «‹È∑ª È≈Ò √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‰≈¡ ¡Â∂ √ßÿÙ Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ ËÓ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ÓÈπæ÷,
ÓÈπæ÷ ÂØ∫ Ì∂ÁÌ≈Ú, ¤±¡≈-¤±Â ¡Â∂ Íæ÷Í≈ ’Á≈ ˛Õ
E. «Ú«◊¡≈È «ÚØË∆- ËÓ Á≈ ¡Ë≈ ¡ÒΩ«’’ Ù’Â∆ ”Â∂ «ÚÙÚ≈√ ˛, ‹ÁØ∫«’ «Ú«◊¡≈È Á≈ ¡Ë≈ «È∆÷‰ ¡Â∂
ÍzÔØ◊ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬È∑ª ÁØÚª Á≈ Ó∂Ò ’Á∂ Ú∆ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ «Ú«◊¡≈È ¡≈͉∆¡ª ÈÚ∆¡ª-ÈÚ∆¡ª ÷Ø‹ª ¡Â∂
«Ú⁄≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íπ≈‰∆¡ª ⁄æÒ∆¡ª ¡≈ ‘∆ √Óæ«√¡≈Úª ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’Á≈ ˛, «‹Ú∂∫-«‘ßÁ± ËÓ «Úæ⁄ ⁄ßÁÓ≈ ˘
Á∂ÚÂ≈ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í «Ú«◊¡≈«È’ª È∂ ⁄ßÁÓ≈ ”Â∂ ¡≈͉∂ ’ÁÓ æ÷ ’∂ «¬‘ «√æË ’ «ÁæÂ≈ «’ ⁄ßÁÓ≈ Ú∆
«ÍzÊÚ∆ Á∆ Â∑ª «¬’ ◊z«‘ ˛ «‹æÊ∂ «Óæ‡∆, Í‘≈Û, ¡≈«Á √Ì ’πfi ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ËÓ √≈˘ «Ú«◊¡≈È ÂØ∫ Á± ÒÀ ‹ªÁ≈
˛, ‹ÁØ∫ «’ «Ú«◊¡≈È ¡≈͉∆¡ª ÷Ø‹ª È≈Ò «Ú⁄≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ë≈«Ó’ «Ú⁄≈Ë≈≈Ú≈ ˘ fiπ·Ò≈™Á≈ ˛Õ
F. √Ó∂∫ Á∂ È≈Ò Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊÂ≈- ËÓ ÏÁÒÁ∆¡ª ‘ج∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∂ È≈Ò ’ÁÓ È≈Ò ’ÁÓ «ÓÒ≈
’∂ ⁄æÒ‰ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊ ˛Õ «¬√ ’≈È ËÓ √≈‚∂ «ÚÚ‘≈«’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ √≈Ê È‘∆∫ Á∂ √’Á≈, «’™«’
ÈÚ∆∫¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÓÈπæ÷ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª, ˜±ª, ¡≈ÁÙª ¡Â∂ Ò’Ùª «Úæ⁄ Ú∆ Í«ÚÂÈ ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ËÓ √≈‚∂ Ò¬∆ ¿πÍÔØ◊∆ È‘∆∫ «‘ √’Á≈Õ «¬√ Ò¬∆ ’¬∆ Ó‘æÂÚͱÈ ’ßÓ Á≈ «˜ßÓ∂Ú≈ ’¬∆ √Ó≈‹
√∂Ú∆ √ß√Ê≈Úª È∂ ÒÀ «Ò¡≈ ¡Â∂ ËÓ-ÍzË≈È «√æ«÷¡≈ Á∂ √Ê≈È ”Â∂ ‘π‰ ËÓ-«ÈÍæ÷ «√æ«÷¡≈ Á≈ Ó‘æÂÚ Úˉ
Òæ◊≈ ˛Õ
G. ‘ÓÒ≈Ú π÷ ˘ ‹ÈÓ «ÁßÁ≈ ˛- ËÓ «Ú¡’Â∆ ˘ ‘ÓÒ≈Ú Ú∆ ω≈™Á≈ ˛Õ «¬’ Í≈√∂ ª √Ó≈‹ «¬’ Úæ‚≈
Ì≈◊ «ÏȪ «’√∂ «Ó‘È Á∂ ¡Â∂ ͪ‚∂, Íπ‹≈∆ ¡≈«Á ¬∆ÙÚ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ¡≈͉∆ ؘ∆ ؇∆ ’Ó≈ ’∂ ‹∆ÚÈ Á≈ ◊π˜≈≈
’Á∂ ‘È Âª Á±√∂ Í≈√∂ ¡«‹‘∂ «ÚÙÚ≈√ª Á≈ Íz⁄≈ «’ “«‹√ È∂ ⁄±ßfi «ÁæÂ∆ ˛ ¿π‘ ⁄Ø◊≈ Ú∆ Á∂Ú∂◊≈”, «Ú¡’Â∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 275