Page 287 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI
P. 287
√Ó≈‹Ù≈√ Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ
È؇ √ß√«¥«Â’ «Ú’≈√, ÙªÂ∆ √«‘-‘Ø∫Á ¡Â∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò ¿πÈ∑ª Á∂ Ë≈«Ó’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆
’ √’Á≈ ˛Õ ≈‹ ˘ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ «¬æÊ∂ ‘Ø Á∂Ùª Á∂ Ï≈Ï ⁄⁄ Ú◊∆
’ج∆ √ø◊«·Â Ë≈«Ó’ √ø√Ê≈ È‘ƒ ˛ ‹Ø ÏÁÒ∆¡ª ‘ج∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂ √Ó≈È Ë≈«Ó’ »Û∆¡ª ‹ª ’Ó’ª‚ª
«Úæ⁄ ’ج∆ √πË≈ ’ √’∂Õ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ≈‹ ˘ ‘∆ «¬‘ ’øÓ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ì≈Â∆ √Ó≈‹
«Úæ⁄ ¡È∂’ª ¡øË-«ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ’π∆Â∆¡ª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È, «‹È∑ª È≈Ò ≈‹ Á∆ Á÷Ò¡øÁ≈˜∆ ÂØ∫
«ÏȪ ¤π‡’≈≈ ÍÃ≈Í ’È≈ √øÌÚ È‘ƒ ˛Õ
ËÓ «ÈÍæ÷ «ÁzÙ‡∆’؉ Ú≈Ò≈ «Ú¡’Â∆ Úæ÷-Úæ÷ «Ú«Ù¡ª ”Â∂ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «Ú⁄≈ È≈ ’’∂ √ø√≈«’
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò «Ú⁄≈ ’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ «Ú¡’Â∆ ÓÈπæ÷∆ ’«Ò¡≈‰ Ò¬∆ ÈÀ«Â’Â≈ ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ «ÁøÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘≈
«Ú¡’Â∆ «¬‘ ÓøÈÁ≈ ˛ «’ √Ú‹È’ «√æ«÷¡≈ ‹ª ‘Ø Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ËÓ ˘ «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á≈ ’ج∆ √Ê≈È È‘ƒ
«ÁæÂ≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ ËÓ «ÈÍæ÷ Ú≈Á∆ «Ú¡’Â∆ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √«‘‰Ù∆Ò ¡Â∂ ¿πÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π‘
‘Ø ËÓª Á≈ Ú∆ ¡≈Á ¡Â∂ √≈«¡ª Á∆ Ë≈«Ó’ √πÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Á≈ «Ë¡≈È ÍÃÒØ’ Á∆
ʪ «¬√ ÒØ’ ”Â∂ ÚË∂∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ ËÓ «ÈÍæ÷ Á∂ ¡Ê ˘ √ÍæÙ‡ ’Á∂ ‘ج∂ ‚≈. ¡≈. ¡ÀµÈ. √’√ÀÈ≈ È∂ Áæ«√¡≈ «’
ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ ¿π‘ È∆Â∆ ¡Â∂ «√˪ ˛ ‹Ø Ë≈«Ó’ ÈÀ«Â’Â≈ ¡Â∂ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈«Â ˛ ¡Â∂ ‹Ø ¡≈͉∂ √≈∂
ÓÀ∫Ϫ ˘ ¿πÈ∑ª Á∂ Ú‰, ‹≈Â∆, «Òø◊, ËÓ, «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ ‘Ø Ì∂Áª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â∂ «ÏȪ √≈«¡ª ˘ «¬’ √‘∆ √∆Ó≈
Âæ’ ¡≈͉∂ ËÓ ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ
ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ ˜»∆ Âæ (Essential Elements of Secularism)
A. Ë≈«Ó’ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ (Religious Tolerance)- «¬‘ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á≈ «¬’ ˜»∆ Âæ ˛, «¬√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆
‘Ø ËÓª ÍÃÂ∆ ¿πÁ≈Â≈ ¡Â∂ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ Á≈ Ì≈Ú æ÷Á≈ ˛Õ «¬‘ √≈∂ ËÓª Á≈ ¡≈Á ’Á≈ ˛Õ «¬‘ È≈√«Â’Â≈
‹ª Ë≈«Ó’ ¡Ë: ÍÂÈ Á∆ √«ÊÂ∆ È≈ ‘Ø ’∂ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √«‘-‘Ø∫Á (Co-existence) Á∆ √«ÊÂ∆ ˛Õ ËÓ
«ÈÍæ÷Â≈ «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ √ø’∆‰Â≈ Á≈ ’ج∆ √Ê≈È È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «¬‘ Ë≈«Ó’ ’æ‡ÛÂ≈ Á∆ ʪ Â≈«’’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
√Ø⁄‰-«Ú⁄≈È ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ª Á∆ ʪ «ÚÚ‘≈«’ ¡ÈπÌÚª ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬‘ Ë≈«Ó’
¡øË-«ÚÙÚ≈√ª Á∆ ¿πÓ∆Á ”⁄ √πË≈ ¡Â∂ ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ «ÁzÙ‡∆¡ª ”Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ë¡≈È «ÁøÁ∆ ˛Õ
B. √ø√≈«’Â≈ ‹ª ÒΩ«’’Â≈ (Worldiness)- ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ «Úæ⁄ ÍÃÒØ’ ‹ª ¡ÒΩ«’’ «ÚÙÚ Á∆ ʪ «¬√ ÒØ’
È≈Ò √Ïø«Ë √ø√≈«’ ’ÂÚª ”Â∂ «ÚÙ∂Ù ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ÒØ’ª ”Â∂ ËÓ Á≈ «¬øÈ≈ ’ø‡ØÒ È‘ƒ ‘πøÁ≈,
«‹øÈ≈ Í«Úæ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛, ‹Á ’ج∆ √Ó≈‹ Í«Úæ ÂØ∫ ËÓ «ÈÍæ÷ √Ó≈‹ ÚæÒ ÚæËÁ≈ ˛ ª ¿π√ «Úæ⁄
Ë≈«Ó’ ’Ó’ª‚ª, ÍØÍ, Í≈Á∆¡ª, Í≥«‚ª, Íπ‹≈∆¡ª, ͪ«‚¡ª ¡Â∂ Ó‘øª Á≈ Ó‘æÂÚ ÿæ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂
¿πÈ∑ª ˘ ¡ÒΩ«’’ Ù’Â∆ È≈Ò √øÍÈ È‘ƒ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈Õ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ ÓÈπæ÷Â≈Ú≈Á∆ «ÁzÙ‡∆’؉, «Ú⁄≈ ¡Â∂
¡≈Ëπ«È’Â≈ ”Â∂ ¡Ë≈«Â ‘πøÁ∆ ˛Õ
C. Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ ÏøË»ÂÚ (Equality and Fraternity)- ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ È≈Ò Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ √πÂøÂÂ≈ Á∂
ÓπæÒ ‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ÂØ∫ «ÏȪ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á≈ ’ج∆ Ó‘æÂÚ È‘ƒ ˛Õ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ «¬’ ¡«‹‘∆ ÍëÚÂ∆
‹ª «ÁzÙ‡∆’؉ ˛, «‹√ ¡Èπ√≈ √≈∂ ËÓª Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ Ï≈Ï √Ófi‰ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ «Ú’≈√ Á∂ Ï≈Ï ÓΩ’∂
ÍÃÁ≈È ’È ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ë≈«Ó’ ¡Ë≈ ”Â∂ «’√∂ Â∑ª Á∂ Ì∂ÁÌ≈Ú ˘ ¿πÂÙ≈‘ È‘ƒ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ¡Â∂
√≈«¡ª ˘ ¡≈͉∂ ËÓ ˘ Óøȉ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ ÍÃ√≈ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ
D. Ò⁄’∆Ò≈͉ (Flexibility)- ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ ‹∆ÚÈ Á∆ «¬’ ÙÀÒ∆ ˛, ‹∆ÚÈ ÍÃÂ∆ «¬’ «ÚÙ∂Ù Â∑ª Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉
˛ Í «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÏÁÒÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò «ÚÚ‘≈ Á∂ Â∆«’¡ª «Úæ⁄ Ú∆ Í«ÚÂÈ
˜» ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∂ Í«ÚÂÈ ‹ª ÏÁÒÁ∆¡ª «¬æ¤≈Úª Á∂ È≈Ò ¡Èπ’»Ò‰ Á∆
◊æÒ ÓΩ‹»Á ‘πøÁ∆ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄, ËÓ «ÈÍæ÷ ÍÃ’≈ Á≈ «ÚÚ‘≈ »Û∆Ú≈Á∆ ‹ª ’æ‡ÛÂ≈ ÌÍ» È≈ ‘Ø ’∂ ‘Ω∫√Ò∂ ”Â∂
¡Ë≈«Â ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ ÈÀ«Â’Â≈ «Úæ⁄ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂ È≈Ò ÏÁÒ‰
Á≈ ◊π‰ Ù≈«ÓÒ ˛Õ
ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∆¡ª ÍÃÓæπ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Major Characteristics of Secular Society)
ËÓ «ÈÍæ÷ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ’πfi ¡«‹‘∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ‹Ø ¿π√ ˘ Í«Úæ √Ó≈‹ ÂØ∫ Í«‘Òª
’Á∆¡ª ‘ÈÕ Í«Úæ √Ó≈‹ (Sacred Society) «Úæ⁄ ÍÃøÍ≈◊ Ë≈«Ó’ «ÚÚ√Ê≈ ‹∆ÚÈ Á∂ √≈∂ Í«‘¨¡ª ˘
280 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY