Page 127 - DHIS204_DHIS205_INDIAN_FREEDOM_STRUGGLE_PUNJABI

fJekJh^9L Gkosh okPNoh eKro; dh ;EkgBk, j'wo{b nKd'bB, BowgzEh ns/ rowgzEh
fJekJh^9L Gkosh okPNoh eKro; dh ;EkgBk, j'wo{b nKd'bB, BowgzEh ns/ rowgzEh
fJekJh^9L Gkosh okPNoh eKro; dh ;EkgBk, j'wo{b nKd'bB, BowgzEh ns/ rowgzEh
fJekJh^9L Gkosh okPNoh eKro; dh ;EkgBk, j'wo{b nKd'bB, BowgzEh ns/ rowgzEh
fJekJh^9L Gkosh okPNoh eKro; dh ;EkgBk, j'wo{b nKd'bB, BowgzEh ns/ rowgzEh
r?o–pqkjwDK d/ gqshfBXhst ns/ S{nkS{s d/ wkwb/ ftu fsbe ikshtkdh BjhA ;h. wjkokPNo d/ r?o– BØN
pqkjwDK B/ fJe tko id'A ;oeko Bz{ tZyo/ s"o s/ rZb ehsh s/ fejk fe T[Abs torK dh wzrK Bkb T[BQK dk
e'Jh ;zpzX BjhA j?, sK eJh b'eK B/ fJ;dk fto'X ehsk. b/feB fsbe B/ fJBQK fto'X eoB tkfbnK Bz{
;wMkfJnk, “s[;hA b'e Xhoi Bkb ezw bt'. i/eo n;hA T[BQK Bz{ ;wMk ;e/ fe n;hA T[BQK d/ Bkb jK ns/
T[BQK dh wzrK s/ ;kvhnK wzrK ftu e'Jh coe BjhA j?, sK w?Bz{ gZek ftPtk; j? fe n;wkBsk fwNKt[D bJh
fSfVnk T[BQK dk nzd'bB ;kv/ ;zxoP Bkb i[V ikJ/rk.” T[BQK B/ r?o–pqkjwDK Bz{ ;wMkfJnk fe MrVk
pqkjwDK ns/ r?o–pqkjwDK dk BjhA j?, G/d–f;fyns ns/ nf;fyns d/ ftZu j?. pqkjwD r?o–pqkjwD dh
s[bBk ftu fInkdk f;fyns jB, fJ; bJh r?opqkjwDK dh tekbs eoB tkbh ;oeko th wip{o j'e/
;oekoh B"eohnK ftu pqkjwDK Bz{ jh Gosh eodh j?. ;oeko pqkjwDK d/ gqsh nkgD/ fBoze[P otJhJ/ d/
pkti{d, T[BQK Bz{ gqPk;B ftu irkj d/ ojh j?, feT[Afe T[j wzBdh j? fe gV/Q–fby/ b'e jh gqPk;B ubk ;ed/
jB. S{nkS{s T[bw{bB d/ bJh nk:'fis fJe ;zw/bB ftu fsbe B/ fejk ;h, “i/eo GrtkB th S{nkS{s Bz{
podkPs eoB, sK w?A GrtkB Bz{ BjhA wzBKrk.”

fsbe d/ T[; ;w/A fd~s/ rJ/ GkPDK ftu fes'A th Xkofwe nghb BjhA Mbedh. ‘j'w o{b’ dh wzr g{oh soQK
XowfBog/ysk T[s/ nkXkos ;h. fsbe dk efjDk ;h fe nzr/qIK Bkb fto'X dk ekoB fJj BjhA j? fe T[j
fe;h d{;o/ Xow d/ wzBD tkb/ jB, T[BQK dk fto'X sK n;h fJ; bJh eod/ jK, feT[Afe T[j Gkosh iBsk
d/ fjs ftu e'Jh ezw BjhA eo oj/ jB. fsbe d/ PpdK ftu, “nzrq/I j't/ iK w[;bwkB, i/ T[j fJ; d/
P dh iBsk d/ fjs bJh ezw dodk j?, sK T[j ;kv/ bJh gokfJnk BjhA. fJ; gokJ/gB dk Xow iK feZs/
Bkb e'Jh foPsk BjhA j?. fJj f;~X/–;kd/ fjsK Bkb i[fVnk gqPB j?HHH.”
fsbe B/ S/ wokmh ns/ d' nzrq/Ih gou/ eZY e/, nkgD/ gquko ekoi Bz{ j'o s/I eo fdZsk. fJBQK gofunK
dhnK 47 jIko ekghnK t/uhnK rJhnK. pknd ftu fJBQK gofunK Bz{ r[ioksh ns/ ezBV GkPk ftu th
Skfgnk frnk. ‘bhr’ dhnK S/ PkyktK pDkJhnK rJhnK. wZX wjkokPNo, pzpJh Bro, eoBkNe ns/ wZX
gqKs ftu fJe–fJe s/ p/oko ftu d'.
j'w o{b nzd'bB B/ fit/A i'o cVBk P[o{ ehsk, ;oeko B/ dpkng{ope ekotkJhnK s/i eo fdshnK. fJ;
nzd'bB T[s/ tko eoB bJh ;oeko B/ fJe ftP/P fdB u[fDnk. 23 i[bkJh 1916 fsbe dk 60tK iBwfdB
;h. fJe tZv/ ;wko'j dk nk:'iB ehsk frnk ns/ fsbe Bz{ fJe bZy o[gJ/ dh E?bh G/N ehsh rJh. ;oeko
B/ th fJ; nt;o T[s/ T[BQK Bz{ fJBkw fdsk. T[BK Bz{ fJe ‘ekoB dZ;' B'fN;’ fdsk frnk, fi; ftu fbfynk
;h fe s[jkvh rshftXhnK d/ ubd/ s[jkv/ T[s/ gqshpzX feT[A Bk brk fdsk ikt/. T[BQK Bz{ 60 jIko dk w[ubek
GoB Bz{ fejk frnk. fsbe bJh PkfJd fJj ;G s'A wj~stg{oB fJBkw ;h. T[BQK B/ fejk, “j[D j'w o{b
nzd'bB izrb ftu n~r dh soQK c?b/rk. ;oekoh dwB ftdo'j dh n~r Bz{ j'o GVekJ/rk.”
fsbe dh soc s'A w[jzwd nbh fizBk dh nrtkJh ftu tehbK dh fJe g{oh Nhw B/ w[e~dwk bfVnk.
wfi;Nq/N dh ndkbs ftu sK fsbe w[e~dwk jko rJ/ go Btzpo ftu jkJh e'oN B/ T[BKQ Bz{ fBod'P
eoko fdsk. fJ; fi~s dh ;ko/ soc'A Pbkxk j'Jh. rKXh d/ ‘:zr fJzvhnk’ nypko B/ fbfynk, “fJj
nfGftnesh dh nkikdh dh pj[s t~vh fi~s j?. j'w o{b nzd'bB bJh fJe pj[s t~vh ;cbsk j?.” fJ;
nt;o dk fsbe B/ th ckfJdk u[fenk ns/ nkgD/ ;kotifBe GkPDK ftu efjD br fe j'w o{b iK ;t?Pk;B
dh wzr gqrN eoB d/ bJh ;oeko B/ nkfrnk d/ fdsh j?. fsbe ns/ T[BK ;fj:'rhnK B/ gquko ekoi
/
s/i eo fdsk s ngq?b 1917 se T[BQK B/ 14 jIko w?Apo pDk bJ/.
J/Bh p/;/AN dh ‘bhr’ B/ th ;szpo 1916 s'A ezw P[o{ eo fdsk go T[BQK dk ;zrmB pj[s fY~bk ;h. e'Jh th fszB ftnesh
fwb e/ fes/ th Pkyk y'b ;ed/ ;B, idfd fsbe dh bhr dk ;zrmB pj[s wip{s ;h, ;kohnK S/ PkyktK d/ ezw ns/
ekoiy/so fBoXkos ;B. J/Bh p/;/AN dh bhr dh d' ;" PkyktK ;B. e[M PkyktK e;fpnK ns/ BroK ftu ;h, pkeh
fgzvK ftu. fJe Pkyk d/ sfjs e[M e[ fgzv jh nkT[Ad/ ;B. jkbKfe ekoiekoh gohPd dh u'D ehsh iKdh ;h, b/feB
;kok ezw J/Bh p/;/AN ns/ T[BQK d/ ;fj:'rh no[zv/b, ;hHghH okwk;tkwh nJhno s/ phHghH tkvhnk d/yd/ ;h. w?ApoK B { z
fBod/P d/D dk e'Jh ;zrms sohek BjhA ngDkfJnk frnk. iK s/ ftneshrs o{g Bkb w?ApoK Bz{ fBod/P d/
fds/ iKd/ iK fco ‘fBT[ fJzvhnk’ ftu no[zv/b d/ b/yK Bz{ gVQ e/ b'e ikDd/ fe T[BQK Bz{ eh eoBk j?. J/Bh
p/;/AN dh bhr fsbe dh bhr dh s[bBk ftu w?Apo pDkT[D ftu th fg~S/ ojh. wkou 1917 se T[BQK dh bhr

121

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY