Page 130 - DHIS204_DHIS205_INDIAN_FREEDOM_STRUGGLE_PUNJABI

Gkosh ;[szsosk ;zrokw (1707^1947 Jh
Gkosh ;[szsosk ;zrokw (1707^1947 Jh )
Gkosh ;[szsosk ;zrokw (1707^1947 Jh
Gkosh ;[szsosk ;zrokw (1707^1947 Jh0) )) )
Gkosh ;[szsosk ;zrokw (1707^1947 Jh
BØN fJeZm/ ehs/ i' ;oekoh nkd/PK dh T[bzxDk eoe/, ib{; dh Peb ftu ik e/ J/Bh p/;/AN Bkb fwbDk ukj[zd/
;B. fJBQK b'eK B/ ‘;toki’ d/ ;woEB ftu fe;kBK ns/ wid{oK d/ j;skyo eokT[Dk P[o{ ehsk. r[ioks
d/ e;fpnK ns/ fgzvK dk d"ok ehsk ns/ T[E/ bhr dh PkyktK ;Ekgs eoB ftu wdd ehsh. j'w o{b bhr
d/ w?ApoK dh frDsh ftu ngqs~y tkXk j'fJnk.

fJ; gqeko ;oekoh dwB B/ nzd'bB Bz{ j'o tkXk fdsk, nzd'bBekohnK Bz{ j'o i[Mko{ pDkfJnk. wKNkfrT[
B/ nkgDh vkfJoh ftu fbfynk j?, “fPt B/ nkgDh gsBh B{z 52 N[efVnK ftu eZfNnk, Gkos ;oeko B/
id' J/Bh p/;/AN Bz{ frocsko ehsk, sK T[;d/ Bkb mhe fJzi jh j'fJnk.”
fJBQK xNBktK s'A pknd fJzrb?Av dh ;oeko B/ nkgDh BhshnK pdbhnK. j[D T[;dk o[y ;wM"sktkdh j' frnk.
Bt/A rqfj ;fut wKNkfrT[ B/ jkT[; nkc ekwz; ftu fJfsjk;e x'PDk ehsh, “fpqfNP Pk;B dh Bhsh j? fe Gkos
d/ gqPk;B ftu Gkosh iBsk Bz{ Gkrhdko pDkfJnk ikt/ ns/ ;tPk;B bJh ftfGzB ;z;EkBK dk eqfwe ftek;
ehsk ikt/, fi; Bkb Gkos ftu fpqfNP ;woki Bkb i[Vh e'Jh T[sodkJh ;oeko ;Ekgs ehsh ik ;e/.” fJj
fpnkB w'ob/ d/ fpnkB Bkb fJedw T[bN ;h. 1909 ftu ;zt?Xkfe ;[xkoK Bz[ gkobhw?AN ftu oyd/ ;w/A w'ob/
B/ ;kc–;kc fejk ;h fe fJBQK ;[XkoK dk T[d/P d/P ftu ‘;toki’ dh ;EkgBk esJh BjhA j?. wKNkfrT[ dh x'PDk
dk ;G s'A tZvk ckfJdk fJj j'fJnk fe j[D j'w o{b iK ;toki dh wzr Bz{ d/Pdq'jh BjhA fejk ik ;edk ;h. b/
feB fJ;dk noE fJj th BjhA ;h fe fpqfNP je{ws ;toki dh wzr wzBD jh ik ojh ;h. wKNkfrT[ dh x'PDk
ftu fJj rZb th ;h fe ;tPk;B dh ;EkgBk sd/ j'J/rh, id T[;dk mhe ;wK nkJ/rk s/ ;wK nkfJnk j? iAk
BjhA fJ;dk c?;bk nzrq/Ih je{ws eo/rh. nzrq/Ih je{ws d/ bJh fJzBh S{N ekch ;h. fJ; Bkb ;kc ikfjo ;h
fe T[j GkoshnK d/ jE ftu fBeN GftZy u ;Zsk ;"AgD BjhA ik ojh j?.
;szpo 1917 ftu J/Bh p/;/AN Bz{ fojk eo fdsk frnk fJ; ;w/A J/Bh p/;/AN dh b'efgqnsk uow ;hwk T[s/
;h. d;zpo 1917 ftu eKro; d/ ;kbkBk nfXt/PB ftu fsbe d/ gq;skt T[s/ T[BQK Bz{ w[yh u[fDnk frnk.

b/feB 1918 ftu nB/e ekoBK Bkb j'wo{b nzd'bB ewI'o g? frnk, 1917 ftu Gkoh ;cbsk fwbD d/
pkti{d fJj nzd'bB fwqs j' frnk. J/Bh p/;/AN dh frocskoh Bkb T[s/fis j' e/ i' BowgzEh fJ; nzd'bB
ftu Pkwb j'J/ ;h, T[BQK dh fojkJh d/ pknd fBPfeqn j' rJ/. ;oeko B/ ;[XkoK dh fdbk;k fdsh ;h.
fJBQK B/sktK B{ bfrnk fe j[D nzd'bB dh io{os BjhA j?. fJ;d/ nbktk ekBz{B fBP/X nzd'bB ubkT[D dh
uouk Bkb th T[j Bkoki ;h. fJ; bJh fJBQK B/ ;szpo 1918 d/ pknd s'A eKro; dh p?meK ftu Gkr
b?Dk SZv fd~sk. 1918 ftu ;[Xko–:'iBktK dh x'PDk Bkb okPNotkdh y/w/ ftu fJe j'o doko g? rJh.
e[M b'eK dk wzBDk ;h fe fJ; ftu eJh ewhnK sK jB go fJ; Bz{ niwkT[Dk ukjhdk j?. fJBQK ;[XkoK ns/
PKshg{oB n;fj:'r nzd'bB d/ w[ZfdnK T[s/ y[d J/Bh p/;/AN d[ftXk ftu ;h. edh s/ T[j fJ; Bz{ rbs efjzdh
s/ edh nkgD/ ;woEeK Bz{ dpkn d/ ekoB mhe efjzdh. P[o{ ftu fsbe d/ Bkb J/Bh p/;/AN B/ th fejk fe
fJBQK ;[Xko :'iBktK Bz{ Gkosh iBsk wzi{o B eo/, fJj T[;dk ngwkB j?, go pknd ftu T[BQK B/ fJ; Bz{
wzB b?D dh nghb ehsh. fsbe ekch ;w/A se nkgD/ fBoD/ T[s/ nV/ oj/, b/feB J/Bh p/;/AN dh Y[bw[b
BhshnK ns/ BowgzEhnK d/ o[y ftu pdbkj d/ ekoB T[j fJeZb/ nkgD/ p{s/ s/ fJBQK ;[XkoK dk fto'X eod/
j'J/ nzd'bB dh rZvh th nZr/ fyZuD ftu n;woE j' rJ/ ns/ ;kb d/ nzs ftu fJzrb?Av ub/ rJ/. T[E/ T[BQK
B/ ‘fJzvhnB nBo/;N’ d/ b/ye fuokb T[s/ wkBjkBh dk w[edwk dkfJo eo ofynk ;h. fJ;/ w[edw/ dh g?oth
d/ uZeo ftu T[j eJh wjhB/ se fJzrb?Av ftu gJ/ oj/. J/Bh p/;/AN fJe ;Pes nrtkJh d/D ftu n;woE
;h ns/ fsbe ftd/P ftu ;h. BshiB ‘j'w o{b nzd'bB’ nkr{ ofjs j' frnk.
j'w o{b nzd'bB dh ;G s'A tZvh T[gbpXh fJj ojh fe fJ;B/ Gkth okPNoh nzd'bB d/ bJh i[Mko{ :'Xk
fsnko ehs/. wjkswk rKXh dh nrtkJh ftu fJjh i[Mko{ nzd'bBekoh nkikdh dh wPkb b?e/ nZr/ tX/.
j'w o{b nzd'bB B/ T[so gqd/P, r[ioks, f;zX, wdok;, wZX gqKs ns/ p/oko tor/ nB/e Bt/A y/soK Bz{
okPNoh nzd'bB ftu Pkwb ehsk.
1919 ftu gfjb/ ftPt :[X dh ;wkgsh d/ Bkb fjzd[;skB ftu nkikdh dh bVkJh bVD bJh fJe BthA
ghVh fsnko j' rJh ;h. fJBQK B/ j'w o{b nzd'bBekohnK B/ jh fsnko ehsk ;h go T[j fJBQK dh
ofjB[wkJh Bk eo ;e/. fJ; ghVh Bz{ sbkP ;h fe;h ofjB[wk dh. w'jBdk; eowuzd rKXh B/ id nkikdh
dh bVkJh dh tkrv'o ;zGkbh sK fJBKQ B"itkBK Bz{ fJe n?;k B/sk fwfbnk, i' dZyDh ncohek ftu GkoshnK

124 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY