Page 153 - DPOL202_COMPARATIVE_POLITICS_AND_GOVERNMENT_PUNJABI

s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
BØN eoB ns/ wzsohwzvb fBowkD d/ bJh nkwzfsqs eodk j?. 18thA Pskpdh sd fpqfNP wzsohwzvb dk nGkt
fijk ;h ns/ T[; ;w/A se eqkT{B d/ gqXkBwzsoh d/ bJh fJj i{ooh fe T[;d/ T[Zgo ;wokN dh feqgk j't/
ns/ Bkb–Bkb ;ot;kXkoB dk ;woED gqkgs j't/ gozs{ nZi ;wqkN dk ;t/SkfXeko BjhA j? feT[Afe b'e;Gk
d/ w?ApoK d/ n;zrfms dbK d/ fto'Xh B/sktK d/ gqsh nfBPfus tckdkoh dk nzs j' frnk j?. 19thA Pskpdh
ftu th T[dko db ns/ nB[dko db ftu Bhsh wsG/d, db d/ nzsors wsG/d, p[Ykgk iK fpwkoh nkfd
d/ nkXko T[s/ fe;h th ftnesh Bz{ db dk B/sk j'Dk ;zd/jkswe j' iKdk ;h. gozs{ thjthA Pskpdh ftu
db d/ fdqV ;zrmB d/ cb;o{g fBPfus ns/ fB;zd/j o{g ftu e'Jh ftnesh B/sk u[D fbnk iKdk j? ns/
;wqkN Bz{ T[; Bz{ jh gqXkBwzsoh gd d/ bJh nkwzfsqs eoBk g?Adk j?. fJ; gqeko nfG;w/A d/ nB[;ko b'e;Gk
ftu pj[ws db (Majority Party) dk B/sk gqXkBwzsoh pDdk j?. ;' gqXkBwzsoh dh u'D ftu ;wokN dh
Pesh ;hws iK Bk d/ pokpo j?.
) ;wokN dk ;t/SkfXeko L
) ;wokN dk ;t/SkfXeko L
) ;wokN dk ;t/SkfXeko L
) ;wokN dk ;t/SkfXeko L
( ( ( ( (ii) ;wokN dk ;t/SkfXeko L fco th e[M nfijhnK gfo;fEshnK jB id ;wokN fBih fBoD/
(Discretion) d/ nB[;ko ekoi eo ;edh j?. ;G s'A gfjbK nfijh gfo;fEsh sd T[sgzB j[zdh j? id
gqXkBwzsoh fJ; rZb dk ;p{s S~v/ fpBk fe db fe;Bz{ T[ZsokfXeko pDkT[Dk ukj[zdk j?, fsnkr–g~so d/
fdzdk j? iK pj[ws db dk e'Jh ;gPN ns/ fBPfus B/sk BjhA j?. gozs{ fJj nfXeko nfijk j? fi;dk
;cb gq:'r fJ; rZb s/ fBoGo eodk j? fe ;wokN d[nkok BkwId okiBhfsr PeshPkbh ;oeko dk feZE/
se fBowkD eo ;edk j?. T[dkjoD bJh, 1880 JhH ftu bkov jkoNhrB T[dkotkdh db dk b'e;Gk ftu
B/sk ;h ns/ rq/BtkJhb T[;d/ bkov ;Gk ftu B/sk ;h, gozs{ db ftu rb?v;N'B th Pkwb ;h ns/ T[dkotkdh
fiZs dk nBkdo j'D d/ ekoD Gkth gqXkBwzsoh ;wfMnk iKdk ;h, go wjkokDh T[BQK Bz{ Bkg;zd eodh ;h.
;' jkoNhrNB ns/ rq/BtkJhb Bz{ tkoh–tkoh nkwzfsqs ehsk frnkl go T[BQK B/ wzsohwzvb pDkT[D s'A fJBeko
eo fdZsk ns/ rb?v;N'B dh nrtkJh Bz{ nt~PzGkth d~f;nk. nzs ftu, okDh pj[s d{o se BjhA iKdh.
;wokN dk nfXeko fe;h th ;w/A db d/ nzdo dh okJ/ ns/ pkjoh b'ews d/ d[nkok ;hws ofjzdk j?. d{ih
;fEsh idfe ;wokN nkgD/ fBoD/ Bz{ bkr{ eo ;ed/ jB T[j j? fi; ftu ;ko/ db d/ ozr–Yzr e[M nfij/
j'D fe ;gPN ;oeko dk nB[wkB BjhA j' gkT[Adk j?. T[dkjoD 1832 JhH d/ pknd 11 nbg;zfyne ;oekoK
ns/ 3 ;z:[es ;oekoK pD u[~ehnK jB. fJ; ;koh gfo;fEshnK ftu eJh nfijh r[zikfJP ofjzdh j? fiBQK
d[nkok ;wokN nkgD/ gqGkt dk T[g:'r eo ;ed/ jB gozs{ T[BQK d/ bJh fJj ftuko io{oh j? fe T[j
;[fBPfus gozgoktK d/ nzdo ofjzd/ j'J/ th ezw eoD. i/eo jko j'D s/ ;oeko fsnkr–g~so d/ fdzdh j?
sK ;wokN Bz{ fto'Xh db d/ B/sk Bz{ ;oeko pDkT[D d/ bJh nkwzfsqs eoBk ukjhdk j?. i/fBz; B/ fJ;dh
ftnkfynk eod/ j'J/ fbfynk j?, “;wokN dk ekoi e/tb ;oeko fBoD/ eoBk j?. T[; ;oeko dk BjhA fi;dk
T[j nB[w'dB eod/ jB. i/eo T[j nfijk eoDr/ sK dbrs okiBhfs ftu c; ikDr/. fJj io{oh j? fe
iBsk dk ;wokN dh fBog~ysk ftu ftPtk; pfDnk oj/. fJ;d/ bJh ;wokN Bz{ Bk e/tb fBogZysk Bkb
jh ekoi eoBk ukjhdk j? pbfe T[; Bz{ fBogZysk s'A ezw eod/ j'J/ gqshs th j'Dk ukjhdk. fJ;B eoB
dk fJe wkso T[gkn fto'X db d/ B/sk Bz{ ;oeko pDkT[D d/ bJh s[ozs nkwzfsqs eoBk j?.” fJj fJj j?
fe 1839 JhH d/ pknd jo/e nt;o T[s/ fJjh ehsk frnk j?. 1866 JhH ftu id bkov ;?fb;toh B/
fsnkr–g~so fdZsk ;h sK wjkokDh fteN'ohnk dh rb?v;N'B d/ gqsh Bcos B/ T[BQK Bz{ gozgok s'A jND
dh gq/oDk fd~sh. gozs{ ekch ;w/A se Pfvnzso ikoh oyD d/ pknd th T[j ;cb Bk j'Jh. ;wokN Bz{ fto'Xh
db d/ B/sk Bz{ nkwzfsqs eod/ ;w/A j'o fe;h okiBhfse s'A ;bkj BjhA b?Dh ukjhdh feT[Afe fJ; gqeko dh
wPtok fJj ;zd/j T[sgzB eo ;edh j? fe ;wokN fto'Xh db d/ B/sk dh ;oeko pDkT[D d/ nfXeko dk
nfseqwD eo oj/ jB. id edh ;wokN B/ fe;h ftnesh d/ Bkb ;bkj–wPtok ehsk j?, i' fto'Xh db
dk wkB:'r B/sk BjhA j?, sK T[j ftnesh 1861 JhH d/ b?A;v'B dh GKsh bkov;Gk ftu fto'Xh db dk B/
sk fojk j?. 1916 JhH ns/ 1931 JhH dh ;z:[es ;oekoK fJe gqPB yVk eo fdzdh j?, feT[Afe d'tK nt;oK
T[s/ ;wokN d/ ftuko–tNKdo/ d/ pkti{d fJe nfijk ftnesh gqXkBwzsoh j'fJnk i' iK db dk B/sk BjhA
;h iK x~N s'A x~N T[; ;w/A db dk B/sk BjhA ;h fJj fBPfus j? fe 1916 JhH ftu gozgoktK dk gkbB
ehsk frnk ;h. J/f;etEk d/ fsnkr–g~so d/ pknd ;wqkN B/ p'Bo bkn B/ n;thfeqs eo fdZsk. 1931
JhH ftu w?ev'Bbv dh pjkbh ;wqkN d/ fBih fJ~Sk dk cb gsk ubdk j?. T[j nkgD/ db d/ gqshfBXh j'D
d/ noE ftu gqXkBwzsoh d/ o{g ftu T[;dh T[g;fEsh T[;/ gqeko dh fJe “gqk;kd eqKsh” (Palace

148 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY