Page 221 - DPOL202_COMPARATIVE_POLITICS_AND_GOVERNMENT_PUNJABI

s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
s[bBkswe okiBhsh ns/ ;oeko
BØN (r) fBnKfJe g[Bokftb'eD L
(r) fBnKfJe g[Bokftb'eD L ;z:[es oki dh ;ot^T[Zu ndkbs dk ;G s'A wj~stg{oD nfXeko
(r) fBnKfJe g[Bokftb'eD L
(r) fBnKfJe g[Bokftb'eD L
(r) fBnKfJe g[Bokftb'eD L
fBnKfJe g[Bokftb'eD dk nfXeko j?. fJ; nfXeko d/ nzsors ;ot^T[Zu ndkbs ;zxh eKro; ns/ okiK
d/ ftXkBwzvbK d[nkok pDkJhnK rJhnK ftXhnK dh ;zftXkfBesk T[Zs/ ftuko eodk j?. ns/ UBK Bz{ t?X
iK nt?X x'fPs eodk j?. fJ; t?Xsk dk fBo{gD d' e;"NhnK d/ nkXko s/ j[zdk j?. gfjbh, oki ftXkBwzvb
Bz{ ;zftXkB d/ nB[;ko T[; ekBz{B ftP/P Bz{ fBofws eoD dk nfXeko j? iK BjhA. d{ik ekBz{B ftXh dh T[fus
(due process of law) gqfeqnk d[nkok pDkfJnk frnk j? iK BjhA. nwoheh ;ot^T[Zu ndkbs B/ fJ;
Pesh dk ftnkge gq:'r ehsk j? ns/ ;zftXkB Bz{ gfotofss eo fd~sk j?. Gkosh ;ot^T[Zu ndkbs Bz{
th ;hfws nzP ft~u fBnKfJe g[Bokftb"eD dk nfXeko gqkgs j?.
(x) ;zftXkB dk ;zo~fyne ns/ nfGGkteL
(x) ;zftXkB dk ;zo~fyne ns/ nfGGkteL ;z:[es oki dh ;ot^T[Zu ndkbs nwoheh iBsk d/
(x) ;zftXkB dk ;zo~fyne ns/ nfGGkteL
(x) ;zftXkB dk ;zo~fyne ns/ nfGGkteL
(x) ;zftXkB dk ;zo~fyne ns/ nfGGkteL
nfXekoK, ;[szsosktK ns/ ;zftXkB dh ;zo~fynD ns/ ;zxh ftt;Ek dh nfGGkte j?. Uj fBod'P, nkd/
P, gowkd/P, b/y gqshP/X, nfXeko fJ~Sk, T[sgq/PD nkfd d[nkok BkrfoeK d/ w{b nfXekoK ns/ ;zftXkfbe
YKu/ dh o~fynk eodk j?. Gkosh ;ot^T[Zu ndkbs th Bkrfoe nfXekoK dh ;zo~fyne ns/ ;zftXkB dh
nfGGkte j?.
(R) j'o nfXekoL ;ot^T[Zu ndkbs j'o S'N/ S'N/ ezw th eodh j?. T[; Bz{ nB/e gqPk;fBe ezw th eoB/
(R) j'o nfXekoL
(R) j'o nfXekoL
(R) j'o nfXekoL
(R) j'o nfXekoL
g?Ad/ jB. ndkbs d/ fBwBe'Nh d/ eowukohnK, fit/A feokBh, ;zd/P^tkje, ;N?B'rokco nkfd dh fB:[esh
ndkbs nkg eodh j?. ndkbs dhtkBh ns/ c"idkoh ekoi^ftXhnK dk fBod/PB eodh j?. ;ot^T[Zu
ndkbs dk fJ~e j'o wj~stg{oD ezw nkgDhnK nkfrnktK Bz{ bkr{ eoBk j?. nkd/P d/ wkfXnw Bkb fJ;
ekoi Bz{ ehsk iKdk j?. ;ot^T[Zu ndkbs d/ ekoiK d/ ;zpzX ft~u fJj T[b/y:'r j? fe T[;Bz{ ;bkj d/D
dk nfXeko BjhA j?, i' nfXeso Gkosh ;ot^T[Zu ndkbs Bz{ gqkgs j?. ;ot^T[Zu ndkbs B/ ;zftXkB
d/ ftek; ft~u th ;fj:'r fd~sk j?. T[; Bz{ ‘nftfS~B ;zftXkfBe ;zw/bB’ (continuous Constitutional
Convention) dk BK fd~sk iKdk j?.
nkozG ft~u ;ot^T[Zu ndkbs fJ~e ewI'o fBekn ;h. gqzs{ n~I fjj pj[s wj~stg{oD ns/ PeshPkbh
;z;Ek pD rJh j?. gfo;fEsh d/ nB[;ko gfotosB ns/ nkX[fBeheoD ;ot^T[Zu ndkbs dh ;G s'A t~vh
ftP/Psk jB. joheB B/ ;ot^T[Zu ndkbs d/ ftP/ ft~u fejk j? fe, “fJj nB/e r~bK ft~u nwoheh
w[Bo' dk
w[Bo'
w[Bo'
okiBhsh g~Xsh ft~u ;otkfXe PeshPkbh s~s ns/ ftPt ft~u ;G s'A fBnKfJe ;zrmB j?.” w[Bo' w[Bo'
eEB j? fe ,”nwohek dh ;ot^T[Zu ndkbs dh Pesh J/Bh nfXe j? fizBh d[BhnK dh j'o fe;/ ndkbs
B/ pj[s jh x~N gq:'r ehsh j?.” ckJhBo B/ ;ot^T[Zu ndkbs Bz{ “;zftXkB ft~u okiBhsh Pk;so Bz{ fd~sh
rJh fJ~e ;G s'A w"fbe ns/ ;G s'A nwohehgD bJ/ j'J/ d/D fejk j?. fJj Uj ;hw/AN j? fi; B/ ;w;s
;zxh YKu/ Bz{ fdqVsk Bkb i'V o~fynk j?.”
fBnKfJe g[Boftb'eD (Judicial Review)
fBnKfJe g[Boftb'eD
fBnKfJe g[Boftb'eD
fBnKfJe g[Boftb'eD
fBnKfJe g[Boftb'eD
noEL ;zftXkBtkd (Constitutoinalism) Bz{ nwoheh ;zftXkB fBowksktK dhnK eJh w"fbe d/DK jB.
noEL
noEL
noEL
noEL
UBK ft~u'A n;hA fJ~E/ d' Bkb ;zpzfXs jK (1) fB:zsoD ns/ ;zs[bB dk f;XKs (Principles of Cheeks and
balance) ns/ (2) ;zftXkB dh ;ot^T[Zusk. ;ot^T[Zu ndkbs Bz{ ;zftXkB d[nkok fJ~e wj~stg{oD ezw
;"Afgnk frnk fe Uj ftXkfJek ns/ ekoigkfbek Bz{ fB:zsoD eo/. feUAfe ;zftXkB dk T[bzxD sK BjhA
eo oj/ jK. fJ; soK ;ot^T[Zu ndkbs Bz{ ‘;zftXkB dh ;zo~fyne ns/ nfGGkte’ (Custodian and
guardian to the consitituton) pDk fd~sk frnk j?. fJ; nfXeko d/ nzsors i/eo fe;/ oki d/
ftXkBwzvb d[nkok fBofws e'Jh ekBz{B, ;zxh ekBz{B, ;zxh ;zftXkB iK ;z:[es oki d[nkok ehsh rJh ;zXh
d/ gqshe{b j't/, sK ;zxh ndkbs T[; Bz{ nt?X x'fPs eo ;ed/ jB. fJ; gqeko i/eo ;zxh eKro; fe;/
fJ~e ftXh dk fBowkD eo/ i' ;zftXkB d/ gqshe{b j?, iK ekoigkfbek e'Jh nfijk nkd/P d/t/, i' ;zftXkB
d/ T[gpzX dk T[bzxD eodk j?, sK ;ot^T[Zu ndkbs T[; ftXh iK nkd/P Bz{ nt?X x'fPs eodh j?. ndkbs
d/ fJ;/ nfXeko Bz{ fBnKfJe g[Boftb'eD dk nfXeko efjzd/ jB. fvwke B/ fBnKfJe g[Boftb'eD dh
gfoGkPk fJBK PpdK ft~u fd~sh j?^ fBnKfJe g[Boftb'eD ftXkBgkfbek d[nkok fBofws ekBz{B ns/
ekoigkfbek iK gqPk;eh nfXekohnK d[nkok ehs/ rJ/ ekoiK Bkb ;zpzfXs nkgD/ e'b nkJ/ w[~edwfnK ft~u
ndkbs d[nkok gohyD Bz{ efjzd/ jB fi; d/ nzsors Uj fBoXkfos eod/ jB fe Uj ekBz{B iK ekoi

216 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY