Page 314 - DPOL202_COMPARATIVE_POLITICS_AND_GOVERNMENT_PUNJABI

fJekJh^13L okiBhfse db
fJekJh^13L okiBhfse db
fJekJh^13L okiBhfse db
fJekJh^13L okiBhfse db
fJekJh^13L okiBhfse db
T[BQK ;bkj ;whshnK T[s/ gqGkt gkT[Dk j[zdk j? i' jo fJe ;oekoh ftGkr d/ Bkb ;zpX j[zdh j?. gqPk;eh BØN
ftGkrK ns/ ;whshnK ftu fJBQK d/ ;[MktK T[s/ rzGho o{g Bkb ftuko ehsk iKdk j?. gqPk;eh ftGkr Bkb
;zpzfXs r[NK Bz{ ;kotifBe o{g Bkb ;theko th eo b?Ad/ jB Pqw wzsokfbnk ;w/A–;w/A s/ wkfbeK d/ ;zxK,
PqfweK ;zxK ns/ fjsK Bkb ;zzpzXs j'o ;zxK dh fBod/Pek gqekPs eodk j?, fi; Bkb T[BQK dk nfXfeqs gquko
j[zdk j?. fJBQK r[NK s'A ;oeko ns/ fBih ;z;EkB d't/A jh ;bkj eod/ jB. ;bkj ;whshnK iK T[BQK d/ w?ApoK
d/ wkfXnw Bkb th ;bkj j[zdh j?. ;w/A–;w/A T[s/ ;woD–g~soK dk ;jkok fbnk iKdk j?. fJ; gqeko
Ugukfoe ;bkj ns/ nB'gukfoe B?fse ;zgoe d/ d[nkok gko;gfoe ftuko–tNKdok fBnfws o{g Bkb
ubdk j?. e/H;hH jh:o B/ fJ; ftP/ T[s/ fN~gDh fdzd/ j'J/ fejk j? fe PkfJd jh nfijk e'Jh ezw j[zdk j'J/rk fi;
T[s/ e'Jh ;whsh fJ; d/P ftu fpBK fe;/ ;zx fjs–;w{j ns/ gqGkte r[N d/ gqshfBXhnK Bkb ftuko eodh
j't/rh. 1
E'V/ ftu nw/foek d/ T[bN fJzrb?Av ftu r[N ;z;d dh irkj gqPk;B T[s/ ;kXkoD s"o s/ fInkdk dpkn
gkT[Ad/ jB.
;EkBe ns/ Pk;B d/ g~Xo T[s/ fJj d/fynk iKdk j? fe T[;dh fJekJhnK fJe r[N pDk e/ dbK ns/ ;oeko
d/ g'qrokwK Bz{ gqGkfts eodh j?. ekT[ANh gfoPdK dk ;zx ns/ ;ekNb?Av dh ekT[ANh gfoPdK fJ;d/ T[dkjoD
jB. fJ; soQK d/ dpkt ;w{j pj[s x~N d/PK ftu gkJ/ iKd/ jB. e[M ftdtkBK, fit/A – ;?w[nb phno dk
efjDk j? fe nZieb fpqN/B ftu dpkn ;w{j nw/foek s'A fInkdk skesto jB feT[Afe fpqN/B ftu
fJekswe ;oeko j? ns/ d{i/ wjk:[ZX d/ pknd s'A b'e–efbnkDekoh oki fBnzfsqs noE ftnt;Ek
fbnkT[E d/ bJh tuBp~X jB, fJ; bJh fJ; d/P ftu dpkn ;w{j ;oeko s'A fInkdk s'A fInkdk fonk;sK
b?D dh ;fEsh ftu j?. eowK ns/ BhshnK d/ fBoXkoD ftu fInkdk gqGkt gkfJnk iKdk j?. fJ; ftu
Pe BjhA fe T[j fJzB/ wip{s BjhA jB fe ;oekoh ftGkrK Bz{ fBnzfsqs eo ;eD go ftGkrK dh BhshnK
T[s/ T[j jw/Pk gqGkt gkT[Ad/ jB.
fpqfNP dpkn ;w{jK dk n;o edh–edh fJzBk fInkdk gkfJnk iKdk j? fe T[; Bkb iBfjs Bz{ ysok fdyD
brdk j?. T[dkjoD d/ bJh 1958 se B?PBb ckowoI :[fBnB dk fe;kBh wzsokfbnk T[s/ pj[s fInkdk
gqGkt ;h, fi;d/ ubd/ ;oeko nfijh j'o–w[Zb Bhsh Bz{ ngDk ojh, i' nkw b'eK d/ fjsK d/ fybkc ;h.
w[~b–Bhsh ftu fe;/ gqeko d/ gfotosD d/ bJh ;zx fsnko BjhA ;h. fJ; gqeko j'o eJh T[sgkde r[NK
s'A ;oeko T[s/ gqGkt g? fojk j? fi;d/ ubd/ ;oekoh Bhsh nkw iBsk d/ fjsK d/ fto[~X ojh j?. fJ; Bkb
Pe BjhA fe ;w/A–;w/A T[s/ ;oeko PeshPkbh r[N ;w{jK d/ gqGkt Bz{ o'eD dh e'fPP eodh ojh j?. fco
th r[N ;w{jK dh wzr d/ nZr/ ;oeko Bz{ M[eDk jh g?Adk j?.

nwfoek ftu dpkn–;w{j
nwfoek ftu dpkn–;w{j
nwfoek ftu dpkn–;w{j
nwfoek ftu dpkn–;w{j (Pressure Groups in U.S.A.)
nwfoek ftu dpkn–;w{j
;z:[es–oki nwfoek ftu dpkn–;w{jK B/ d/P dh ;feqJ/ okiBhsh ftu :'rdkB fdZsk j?, T[j ftPt ftu
nfBnsq fes/ BjhA fwbdk j?. fJ~E/ ;uw[u ftu T[BQK B/ nfdqP–;kwoki (Anonymous Empire) dk o{g
b? fbnk j?. fJ; d/P ftu fjs–;w{j eKro; d/ w?ApoK Bz{ ftneshrs o{g Bkb pj[s fInkdk gqGkfts eod/
b'fpzr
b'fpzr’ (Lobbying) dh gqEk nkozG j'Jh. fJ;/ gqfeqnk d/ d"okB jo fJe
jB. fJZE/ jh ;G s'A gfjbK ‘b'fpzrb'fpzr
b'fpzr
ftX/ne d/ gZy ns/ ftgZy ftu wsdkB eoB d/ bJh w?ApoK T[s/ dpkn gkfJnk iKdk j?. fJzrb?Av, Gkos
eBkvk, tor/ d/PK dh s[bBk ftu nw/foeh fjs–;w{j pj[s fInkdk PeshPkbh ns/ skesto jB. fJBQK
d/PK d/ T[bN T[BQK dk ;zpzX Pk;B ns/ ftXkBwzvb d'tK Bkb gqsZy o{g ftu ofjzdk j?. T[BQK Bz{ nkgD/ gqGkt
d/ bJh okiBhfse dbK dk ;jkok BjhA b?Dk g?Adk j? T[bN/ dbK d/ B/sk jh T[BQK dk ;fj:'r gkT[D dh e'fPP
eod/ jB.
frqchE
frqchE
frqchE
frqchE
frqchE B/ nw/foeh dpkn–;w{jK Bz{ uko torK ftu tzfvnk j? – tgkoe, feqPh–;zpzXh, Pqw–;zpzXh ns/
p[~Xhihth. fJj torheoD j[D g[okDk g? frnk j?. nZi eb soQK–soQK d/ Bt/A r[N–;w{j g?dk j' rJ/ jB
T[BQK dh ;zfynk pj[s s/Ih Bkb tX ojh j?. j[D Bk e/tb fjsK Bkb ;zpzfXs dpkn–;w{j jh ofj rJ/ pbfe
soQK–soQK d/ fjsK dh o~fynk d/ bJh Bt/A–gqeko d/ r[N g?dk j' rJ/. T[dkjoD d/ bJh pI[orK dk nkgDk
r[N j? ;oekoh eowukohnK s'A nbr j?, Bhrq' nB[dko ftuko tkb/ T[gG'rsKtK nzsookPNoh ;fj:'rtkdhnK

309

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY