Page 270 - DPOL202_COMPARATIVE_POLITICS_AND_GOVERNMENT_PUNJABI

fJekJh^11L dpkn ;w{j
fJekJh^11L dpkn ;w{j
fJekJh^11L dpkn ;w{j
fJekJh^11L dpkn ;w{j
fJekJh^11L dpkn ;w{j
dpkn^;w{jK dk torheoD
dpkn^;w{jK dk torheoD BØN
dpkn^;w{jK dk torheoD
dpkn^;w{jK dk torheoD
dpkn^;w{jK dk torheoD (Classification of Pressure groups)
;zfynkswe fdqPNh s'A fInkdk ns/ gqfeqsh ft~u ftfGzBsk d/ ekoD dpkn^;w{jK dk torheoD eoBk fJ~e
w[Pfeb ezw brdk j?. torheoD d/ fBPfus nkXkoK ft~u dpkn^;w{jK dh gqfeqsh Bz{ ikDBk ;~uw[u pj[s
w[Pfeb j?. fco th fJBK ;w{jK d/ beP, ;zrmB dh gqfeqsh, n;fs~st dh ntXh, ekoi y/so ns/ fBowkD
d/ gq/oe s~sK d/ nkXko s/ dpkn^;w{jK dk torheoD nB/eK ftdtkBK d[nkok ehsk frnk j?. T[go'es
nkXkoK T[Zs/ dpkn^;w{jK d/ e[M torheoD fJ; gqeko jB^
ekob cq/vfoe dk torheoD^cq/vfoe B/ dpkn
ekob cq/vfoe dk torheoD^cq/vfoe B/ dpkn
ekob cq/vfoe dk torheoD^cq/vfoe B/ dpkn
ekob cq/vfoe dk torheoD^cq/vfoe B/ dpkn^ ;w{jK Bz{ d' torK ft~u ftGkfis ehsk j?^
1H 1H 1H 1H 1H ekob cq/vfoe dk torheoD^cq/vfoe B/ dpkn
(e) ;kXkoD dpkn^;w{j^;kXkoD fjsK Bz{ nkXko wzB e/ u~bD tkb/ ;w{jK Bz{ T[; B/ fJ; Pq/Dh ft~u
o~fynk j?. (y) ftfPPN dpkn^;w{j^ fe;/ yk; iK ftP/P fjs dh gqkgsh bJh ezw eoD tkb/
dpkn^;w{jK Bz{ T[;B/ d{ih Pq/Dh ft~u o~fynk j?.
2H 2H nkwzv dk torheoDnkwzv dk torheoD
nkwzv dk torheoD
2H 2H 2H nkwzv dk torheoD^nkwzv B/ dpkn^;w{jK dk torheoD ;zouBkswe o{gK ns/ fjs ;zukoD d/ nkXko
nkwzv dk torheoD
s/ ehsk j?. fJBK d'jK nkXkoK T[Zs/ T[;B/ dpkn^;w{j Bz{ fBwBfbfys uko torK ft~u tzfvnk j?^
2
(e)
(e) ;z;Ekswe dpkn ;w{j ;z;Ekswe dpkn ;w{j
(e)
;z;Ekswe dpkn ;w{j
(e) ;z;Ekswe dpkn ;w{j (Institutional Pressure groups)^fJ; tor ft~u nkwzv B/ UBk
(e) ;z;Ekswe dpkn ;w{j
;w{jK Bz{ o~fynk j? i' fe;/ okiBhfse db iK ;zrmB d/ nzsors ro[~g d/ o{g ft~u ezw eod/ jB.
nfsfoes ;w{jK d/ o{g ft~u fJj ;?Bk iK n;?fBe ;/tk ft~u gkJ/ iKd/ jB. eowukohnK d/ fJBK
;w{jK dk T[d/P ;wkfie ns/ okiBhfse fjsK dh g{osh eoBk j[zdk j?. fJj okiBhfse, ;wkfie,
gqPk;fBe iK Xkofwe ezwK s'A fJbktk fjs ;o{gheoD (Interest articution) dk th ezw eod/
jB. nbgftef;s iK nftef;s d/PK ft~u nfij/ ;w{jK dh ;zfynk ekch x~N j[zdh j?, gqzs{
ftef;s d/PK ft~u nfXe ;zfynk ft~u gkJ/ iKd/ jB ns/ gqGktekoh Yzr Bkb fjs ;o{gheoD dk th
ezw eod/ jB.
(y) gqdoPBkswe iK uwsekfoe dpkn^;w{j
(y) gqdoPBkswe iK uwsekfoe dpkn^;w{j
(y) gqdoPBkswe iK uwsekfoe dpkn^;w{j (Anomic Pressure Groups)^nfij/ dpkn^;w{jK
(y) gqdoPBkswe iK uwsekfoe dpkn^;w{j
(y) gqdoPBkswe iK uwsekfoe dpkn^;w{j
Bz{ nkwzv B/ nke;fwe iK uwsekfoe fttjko Bkb :[es wzfBnk j?, feUAfe fJj gqdoPBK,
nzd'bBK, o?bhnK, dzfrnK nkfd d/ o{g ft~u gqrN j' e/ nukBe nkgD/ gqGkt dk ft;sko eod/ jB.
;zrfms fB:zsfos j'D d/ pkti{d fjj okiBhfse ftt;Ek ft~u o[ektN gkUD iK T[; Bz{ pdb
d/D dh ywsk o~yd/ jB. coK;, fJNbh, b?fNB nwoheh d/PK ns/ e[M nop d//PK ft~u nfij/
dpkn^;w{j fInkdk gqGktPkbh jB.
(r)
(r) n;w[fdnkswe dpkn^;w{j n;w[fdnkswe dpkn^;w{j
(r) n;w[fdnkswe dpkn^;w{j
(r) n;w[fdnkswe dpkn^;w{j n;w[fdnkswe dpkn^;w{j (Non-associational Pressure Groups)^oes ;zpzX Xow iK
(r)
tor s/ gozgokrs Yzr Bkb nkXkfos dpkn^;w{j fJ; tor ft~u o~y/ iKd/ jB. fJBK ;w{jK ft~u
nkwzv B/ g?fsqe, iksh, Xkofwe ns/ oes ;zpzXh ;w{jK Bz{ EK fd~sh j?. fJBK dh ftP/Psk fJj j? fe
fjs ;kXB dk ezw Uj fBozso BjhA eod/ pbfe Io{os^nB[;ko ;w/A ;w/A s/ eod/ jB. nfij/
;w{jK dhnK ;zouBktK pDdhnK ftrVdhnK ofjzdhnK jB ns/ pj[s x~N ;zrfms j' gKUAdhnK jB.
(x) ;w[fdnkswe dpkn^;w{j;w[fdnkswe dpkn^;w{j
(x)
(x) ;w[fdnkswe dpkn^;w{j;w[fdnkswe dpkn^;w{j (Associational Interest Groups)^ftP/P ftneshnK d/ fjsK
(x)
(x) ;w[fdnkswe dpkn^;w{j
dh nrtkJh eoD tkb/ nfij/ ;w{jK dk ;zrmB n"gukfoe o{g Bkb j{zdk j?. wId{o ;zx, tgkoe
;zx fij/ ;w{j fJ; d/ T[dkjoD jB. nfij/ ;w{j nkgD/ w?ApoK d/ fjsK dh nrtkJh eod/ jB.
okiBhfse ftt;Ek d[nkok fJBK dh ekoiP?bh Bz{ wkBsk gqdkB ehsh iKdh j/. nfij/ ;w{j UBK
;ko/ d/PK ft~u gkJ/ iKd/ jB, fi~E/ ;zx pDkUD dk nfXeko b'eK Bz{ ;zftXkB d[nkok gqkgs j[zdk j?.
pb"Dvb dk torheoD
pb"Dvb dk torheoD
3H pb"Dvb dk torheoDpb"Dvb dk torheoD^pb"Dvb B/ fBowkD d/ gq/oe s~sK d/ nkXko s/ dpkn^;w{jK dk torheoD
pb"Dvb dk torheoD
ehsk. fiBK ;w{jK dh ;EkgBk d/ iV ft~u ftneshnK d/ ;wkfie ;zpzX j[zd/ jB, UBK Bz{ T[;B/
;zgodkfJe ;w{j fejk j? ns/ fiBK ;w{jK dh ;EkgBk d/ fg~S/ fe;/ yk; T[d/P dh gq/oDk j't/, UBK Bz{ T[;B/
;kjuo ;w{j fejk j?. gfjb/ ;w{j Bz{ d[pkok pb"Dvb B/ o{Vhtkdh ns/ gqEktkdh ns/ d{i/ Bz{ ;zo~fynkswe
ns/ T[ZEkBkswe T[gtorK ft~u tzfvnk j?. e[b fwbk e/ pb"Dvb dk torheoD fBwBfbfys j?^
(e) ;zgodkfJe dpkn^;w{j
(e) ;zgodkfJe dpkn^;w{j
(e) ;zgodkfJe dpkn^;w{j
(e) ;zgodkfJe dpkn^;w{j (Communal Pressure Groups): ;wkfie ;zpzXK d/ ekoD pb"Dvb
(e) ;zgodkfJe dpkn^;w{j
d/ nB[;ko nfij/ dpkn^;w{jK dk fBowkD j[zdk j? . fJBK ;zpzXK Bkb ;w{fje J/esk dh GktBk
ftef;s j[zdh j?, cb;o{g, ekbKso ft~u b'e nkg jh nfij/ ;w{jK ft~u pzB/ iKd/ ;B. fJj
n"gukfoe ns/ nD^n"gukfoe d'jK o{gK ft~u ;zrfms j[zd/ jB. pb"Dvb B/ nfij/ ;w{jK Bz{
fBwbfbfys d' T[gGkrK ft~u tzfvnk j?^

265

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY