Page 112 - DSOC201_SOCIAL_STRUCTURE_AND_SOCIAL_CHANGE_PUNJABI

;wkfie ;zouBk ns/ ;wkfie gfotosB
;wkfie ;zouBk ns/ ;wkfie gfotosB
;wkfie ;zouBk ns/ ;wkfie gfotosB
;wkfie ;zouBk ns/ ;wkfie gfotosB
;wkfie ;zouBk ns/ ;wkfie gfotosB
BØN ftXkfJe ;wM/ ik oj/ jB. n?;H n?bH n?cH B/ n?wH ;hH ;hH Bz{ 1992 d/ pkok j~fsnkeKv d/ pdb/ dh
ekotkJh dh Xweh th fd~sh ;h. fJBK Bo;zxkoK dh rzGhosk d/ pkti{d th b'e g[fb; Bkb ;fj:'r BjhA
eod/ jB feUAfe gqPk;B s'A b'eK dk ftPtk; T[m frnk j?.
e[M b'e fpjko d/ fJBK Bo;zxkoK Bz{ iksh ;zxoP dh pikJ/ y/sh ;zpzXh n;zs'P efjzd/ jB. gqzs{ rtkjK s'A
fJj f;~X BjhA j[zdk feUAfe T[Zu iksh d/ b'eK B/ fInkdkso w~X Pq/Dh d/ fe;kBK dh j~fsnk ehsh j? fiBK
e'b n";sB 5 phxk s~e jh G{wh ;h. T[Zu iksh d/ b'e G{wh ;[XkoK ft~u x~N s'A x~N o{uh o~yd/ jB. Uj
sK “itkjo o[Irko :'iBk” fijhnK :'iBktK ft~u th o[ektNK g?dk eod/ jB fi; dk T[d/P rohp tor
dh wdd eoBk j?. Uj T[; XB okPh Bz{ th jV~gD dh e'fPP eod/ jB i' fBwB iksh d/ rohp b'eK ft~u
tzvD bJh j[zdh j?. T[Zu ikshnK ft~u nfij/ G{;[nkwh th jB fiBK e'b 1,000 J/eV s~e G{wh j?. fBT{Bsw
wId{oh nfXfB:w th fJ~e wIke pD e/ ofj frnk j?. fpjko d/ nfXeso y/so ft~u pzX{nk wId{oh
(bonded labour) d/ o{g ft~u r[bkwh gqEk n~i th gqu~fbs j? fi; Bkb jIkoK wId{oK Bz{ P'PD dk fPeko
ns/ Boeh ihtB G'rDk g? fojk j?. e[M ;t?^fJS~[e ;zrmBK dhnK e'fPPK Bz{ T[Zu iksh d/ G{;[nkwhnK d[nkok
gqPk;fBe nfXekohnK Bkb fwb e/ fBooEe ns/ BPN ehsk ik fojk j?.
T[go'es ftt/uB d[nkok ;gPN j? fe T[Zu ikshnK d[nkok fBwB ikshnK ns/ fgSVhnK ikshnK dk P'PD,
fgSVhnK ikshnK d[nkok nD^fd~sh ;/tk (unpaid labour) eoD s'A fJBeko ns/ UBK d[nkok ;kj{ekoK ns/
G{^;[nkwhnK Bz{ nkgD/ T[sgkdB t/uD s'A fJBeko, fBwB ikshnK d[nkok G{^wbehns dh wzr, S'N/ ezwK
ns/ BIokBk d/D s'A fJBeko nkfd T[Zu iksh d/ G{^;[nkwhnK ns/ wjkiBK Bz{ fjz;kswe gqshfeqnk bJh
gq's;kfjs eod/ jB. cb;o{g, iksh dzr/ j[zd/ jB. G{;[nkwh fBwB ns/ fgSVhnK ikshnK d/ fto[~X dpkn
gkUD bJh i' T[gkn ngDkUAd/ jB Uj jB^ UBK Bz{ G{wh s'A p/dyb eo fdzd/ jB, wekB ykbh eok b?Ad/
jB, uokrkjK ft~u gP{ ukoD dh nkfrnk BjhA fdzd/, sbkpK s'A ghD dk gkDh d/D s'A fJBeko eod/ jB
ns/ g{oh soK ;wkfie pfjPeko eo fdzd/ jB. fJBK iksh ;zxoPK ft~u fgSVhnK ikshnK d/ ns/ johiB
b'e n?wH ;hH ;hH t~b nkeofPs j' rJ/ jB ns/ T[Zu iksh b'e n?;H n?bH n?cH t~b nkeofPs j' rJ/ jB.
i{B 1992 ft~u oki;EkB d/ Gosg[o fib/ d/ e[wj/o e;p/ ft~u iksh dzr/ GVe/ fi; ft~u 14 b'eK dhnK
ikBK rJhnK ns/ ;?AeV/ b'e p/xo j' rJ/. fJ; Bo;zxko ft~u i' ;w[dkJ/ Pkfwb ;B^T[Zu iksh ikN ns/
nB{;{fus iksh d/ ikNt^UBK dk fJ~e bzpk ns/ e"Vk y{B Gfonk fJfsjk; j?. 1 i{B, 1992 Bz{ fJ~e
f;B/wk jkb ft~u S'Nh fijh jkEkgkJh s'A dzr/ P[o{ j'J/, id'A fe ;EkfBe ikNt :[teK d/ fJ~e ;w{j B/
fJ~e P'n ft~u dotkIk s'V e/ f;B/wk ft~u x[;D dh e'fPP ehsh. UBK e'b iK sK fNeN BjhA ;B iK UBK
Bz{ IwhB T[Zs/ p?m e/ fcbw d/yD Bz{ fejk frnk ;h. Uj :[te r[~;/ ft~u jkb s'A pkjo ub/ rJ/ ns/ eq'fXs
GhV Bz{ Bkb b? e/ nkJ/, fi; B/ f;B/wk jkb ft~u s'V^c'V ehsh. d' fdB pknd jh ikNt bVfenK dk db
f;B/wk jkb d/ e[M eowukohnK Bkb BIdhe d/ fgzv ft~u jkEkgkJh ft~u T[bM frnk ns/ p;^n~v/ T[Zs/
s'V^c'V P[o{ eo fd~sh. ikNK T[Zs/ ikNtK d/ n~fsnkuko dh nctkj c?b rJh. e[M ikN gfjbtkBK B/ pdbk
b?D dk fBPuk ehsk. J/Xo g[fb; B/ ikNt eb"Bh s'A ft;c'Ne ;w~rqh th pokwd ehsh. pknd ft~u fdB
d/ ;w/A jfEnko ;w/s ikN Nq?eNoK ns/ Nq~eK ft~u Go e/ ikNt eb"Bh gj[zu rJ/ ns/ fszB ;" s'A nfXe fgzvK
ft~u n~r brk fd~sh. ikNt eb"Bh ft~u fJj gkrbgD uko xzfNnK s~e ubdk fojk. fJj nctkj j? fe
46 ikN gqG[~st tkb/ fgzvK ft~u ftP/P o{g Bkb p[bkJh rJh ;Gk s'A pknd fJ~e jIko jfEnkopzd ns/
pbtkB ikN fJ; fwPB T[Zs/ fB~eb/ ;B. nrb/ fdB e[wj/o s'A gzi feb'whNo d{o ;/AEkoh fgzv ft~u
jfEnkopzd ikNK B/ jwbk ehsk. UBK B/ uko ikNtK dh j~fsnk ehsh ns/ 25 xoK Bz{ ibk fd~sk. fJj fjz;k
gzi fdB s~e ubdh ojh. brGr ;G okiBhfse dbK d/ gqshfBXhnK B/ e[wj/o dk d"ok ehsk ns/ dzfrnK
bJh fJ~e d{i/ Bz{ d'Ph mfjokfJnk. oki ;oeko d[nkok nkd/P T[Zs/ ;hH phH nkJhH iKu th eotkJh rJh.
;gPN j? fe okiBhfse B/sk nkgD/ fjsK dh ;kXBk ft~u iksh ;zxoP Bz{ ihfts o~yDk ukj[zd/ ;B. e'Jh
fszB ;kb gfjbK nkrok ft~u ikN^ikNtK d/ ft~u pkoks d/ o;s/ Bz{ b? e/ ;zxoP j'J/. e[M ;w/A gfjbK nfijh
fog'oN ;h fe ikNtK dh fJ~e t~vh ;zfynk f;~y Xow ft~u gfotosB dh r~b ;'u ojh ;h. e[wj/o, nkrok
nkfd ft~u fjz;k dhnK xNBktK s'A fJ~e e"Vk ;~u T[d/ j[zdk j? fe iksh^fxqDk ihfts j? ns/ Gkos ft~u gDg
ojh j?.

106 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY